Athens, five unknown landmark monuments - Αθήνα, πέντε άγνωστα σημαντικά μνημεία για την ιστορία της πόλης

text - images: Babis Pavlopoulos, iconstravel photography
languages: English, Ελληνικά

Benizelos mansion, the oldest surviving residence in Athens

Αρχοντικό Μπενιζέλων, η παλαιότερη σωζόμενη κατοικία στην Αθήνα

Athens is a city in layers, not only talking about the ground and the excavations, but also about the monuments. Layers and monuments that can represent the biggest part of the whole human history. Are all these monument known to the inhabitants and to the visitors of the city? And if inhabitants do not know the monuments, in which way the visitors could learn about? So, on this small and humble post, we will try a brief trip in our city’s history through five landmark monuments. Unfortunately, these monuments are not landmark for our city, as they should be, but they are landmark for important historical periods of Athens.

Τα μνημεία του πολεοδομικού συγκροτήματος των Αθηνών μπορούν κάλλιστα να αναπαραστήσουν ολόκληρη την πορεία της ιστορίας της Ανθρωπότητας, καθώς είναι μία από τις παλαιότερα κατοικημένες περιοχές στον κόσμο, ειδικά αν μιλήσουμε για συνεχή κατοίκηση. Όμως, πόσο γνωστά είναι τα μνημεία αυτά στους κατοίκους της; Άγνωστα για τους κατοίκους, προφανώς άγνωστα επί δύο για τους επισκέπτες. Έτσι, στο μικρό αυτό και ταπεινό άρθρο θα επιχειρήσουμε ένα σύντομο ταξίδι στην αθηναϊκή ιστορία παρουσιάζοντας πέντε μνημεία που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως αντιπροσωπευτικά, πιθανώς δε και ορόσημα, αντίστοιχων ιστορικών περιόδων. Μνημεία τα οποία πέρα από ορόσημα, θα έπρεπε να είναι και τοπόσημα για την πόλη μας. Αλλά, δεν είναι.

*Αφορμή για τα γραφόμενα που ακολουθούν υπήρξε η άγνοια που διαπιστώσαμε περί σημαντικών μνημείων της πόλης, αντιπροσωπευτικών για τις ιστορικές περιόδους αυτής, κατά τη διάρκεια αθηναϊκών περιπάτων που διοργανώθηκαν τη σεζόν που πέρασε. Ευτυχώς βέβαια, υπήρξε ενδιαφέρον από τους συμμετέχοντες, τουλάχιστον.

Vema in Pnyx:

Opposite to Acropolis, a hill-range is located. Names like Pnyx hill, Filoppapou hill, Nymfes hill, Mousses hill, perhaps are common on our ears, but how many of us could exactly show which is which, and what was the function of each of them? What we can find visiting the hill of Pnyx?

In fact, the hill of Pnyx is the place where it all began! The extended plateau that we will find visiting the hill, was the parliament of ancient Athens, as a State-city, known as Athenian Ekklessia (Athenian assembly). It was the place that democracy became reality, the place that allowed to ancient Athenians to create their Golden Age, our Golden Age, the Golden Age of Humanity. Please, consider that we are talking about “Democracy” five centuries BC. It was the place that allowed to these people to create art, but mainly to create… thought!

The first image for the visitor is the amazing view to the rock of Acropolis, but this is the less. Approach to the cut rocks and look for a flat stone pulpit. The Ambo of the Athenian Ekklessia, the “Vema”, as it is known, fortunately preserved until today. The Vema, where all the great personalities of the Athenian Golden Age, standing on this, spoke, personalities like Pericles, Aristides, Alcibiades and Demosthenes. Then, let’s turn our eyes to Acropolis. Now, we are standing between the Thought and the Art. Probably, on one of the most important places for humanity.

Pnyx hill, the Athenian Parliament, the place where Democracy became tangible.

Λόφος της Πνύκας, ο τόπος που λειτούργησε η Εκκλησία του Δήμου.

“Vema”, the flat stone-pulpit, where all the great personalities of the Athenian Golden Age spoke.

Το «Βήμα» της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Ας σκεφθούμε μόνο ότι μερικές από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες της κλασσικής αρχαιότητας στάθηκαν εδώ απευθυνόμενοι στους Αθηναίους.

Το Βήμα στο λόφο της Πνύκας:

Απέναντι από την Ακρόπολη υπάρχει μία σειρά λόφων. Οι περισσότεροι από εμάς ξέρουμε ότι φέρουν ονόματα όπως Φιλοπάππου, Πνύκα, λόφος Μουσών, λόφος Νυμφών, Άρειος Πάγος (καλά αυτός είναι κάτω από την Ακρόπολη, όχι απέναντι). Αλλά ποιος είναι ποιος; Επίσης, ποιος ο ρόλος του κάθε λόφου στην Αθηναϊκή ιστορία; Πιο συγκεκριμένα, τι μπορεί, όποιος αποφασίσει να ανέβει ως την Πνύκα, να συναντήσει εκεί;

Ο λόφος της Πνύκας μπορεί να θεωρηθεί η βάση όλων, όλων όσων υπάρχουν σήμερα γύρω μας. Στο μεγάλο πλάτωμα που θα συναντήσουμε εκεί με τους κομμένους βράχους στη μία πλευρά λειτούργησε η Εκκλησία του Δήμου των Αθηναίων, δηλαδή κάτι σαν… κοινοβούλιο. Με λίγα λόγια είναι το μέρος που η Δημοκρατία έγινε πραγματικότητα, μία πραγματικότητα που έφερε τον Χρυσό Αιώνα στην πόλη των Αθηνών, τον Χρυσό Αιώνα για την ανθρωπότητα. Φθάνει μόνο να σκεφθούμε ότι μιλάμε για Δημοκρατία τον 5^ο αι π.Χ. Από τη Δημοκρατία η τέχνη έφθασε στην κλασσική της τελειότητα, μα το σημαντικότερο… επέτρεψε σε εκείνους τους ανθρώπους να φθάσουν την σκέψη τους κοντά στην τελειότητα.

Η πρώτη εικόνα που θα τραβήξει το μάτι του επισκέπτη του λόφου είναι η καταπληκτική θέα προς τον βράχο της Ακρόπολης, αλλά αυτό είναι το λιγότερο. Πλησιάστε τους κομμένους βράχους και αναζητήστε τον επίπεδο πέτρινο άμβωνα. Τον άμβωνα της Εκκλησίας του Δήμου, το περιβόητο Βήμα όπως είναι γνωστό. Το Βήμα, από το οποίο απευθύνθηκαν στους ενεργούς πολιτικά Αθηναίους, προσωπικότητες όπως ο Περικλής, ο Αριστείδης, ο Αλκιβιάδης και ο Δημοσθένης. Αμέσως μετά γυρίστε προς την Ακρόπολη. Τώρα στεκόμαστε ανάμεσα στην Τέχνη και στην Σκέψη. Γιατί η Δημοκρατία είναι σκέψη.

Προφανώς, ένα από τα σημαντικότερα σημεία του πλανήτη, για την ανθρωπότητα.

The retaining wall of the plateau of the Athenian parliament. It was built in the megalithic, dry-stone system.

Ο αναλημματικός τοίχος του πλατώματος της Εκκλησίας του Δήμου.

Gorgoepikoos church:

Next to Athens cathedral church, in Metropoleos square, a small church is standing; a small church under the shade of the cathedral. It is dedicated to Saint Eleftherios, but it is known as Gorgoepikoos or “small cathedral”.

This is a high Byzantine church, dated, the most likely, in the 12^th Century. It is considered that the monument preserves its original form. Gorgoepikoos is the only Athenian high Byzantine church that we cannot find brick-work on its masonry, but it was built in the main architectural style of that period, the cross in square with Athenian dome. Actually, the dome is considered as the most elegant and the most perfect example of the Athenian type dome.

There are 141 ancient sculptures, as spolia (=ancient parts, used in second hand) incorporated on the masonry of the church, dated in different periods and forming a mini museum. There is not a meaning unity, but for sure an aesthetic one, reminding us of an ancient temple. The most important of these spolia is placed above the main entrance on the west façade, under the cornice of the roof, forming a frieze. It is a unique Attic diary with a lot of information about the zodiac and the days off of the ancient Athenians. For years we believed that the sculpture is dated in the classic ancient period, but according to a newer study, it is dated in the 2th Century A.D. Perhaps Gorgoepikoos was built by the Archbishop, Michael Choniates, a man who adored antiquity.

The internal space is very evocative. The iconostasis is newer and from the old wall-paintings only small parts have survived, which cannot be dated.

Gorgoepikoos church, a high Byzantine, cross in square with Athenian dome, structure.

Ναός Γοργοεπήκοου, σταυροειδής εγγεγραμμένος μεσοβυζαντινός ναός, με Αθηναϊκό τρούλο.

Gorgoepikoos Church, detail of the south façade. A large number of ancient sculptures (141) are incorporated on its masonry.

Ναός Γοργοεπήκοου, λεπτομέρεια της νότιας όψης. Στην τοιχοποιία του ναού έχουν ενσωματωθεί 141 αρχαία γλυπτά.

Gorgoepikoos church, the most important of the ancient sculptures that are incorporated on its masonry is discerned under the cornice.

Ναός Γοργοεπήκοου, διακρίνεται κάτω από τη στέγη το σημαντικότερο από τα αρχαία γλυπτά που έχουν ενσωματωθεί στην τοιχοποιία του. 

Ο ναός της Γοργοεπήκοου:

Δίπλα στον Μητροπολιτικό ναό Αθηνών, στην πλατεία Μητροπόλεως, υπάρχει ένα μικρό εκκλησάκι. Είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ελευθέριο, αλλά είναι πιο γνωστό ως Γοργοεπήκοος ή Μικρή Μητρόπολη.

Πρόκειται για μεσοβυζαντινό ναό, που χρονολογείται, το πιθανότερο, στον 12^ο αιώνα. Θεωρείται μάλιστα ότι διασώζει την αρχική του μορφή. Η Γοργοεπήκοος είναι ο μόνος μεσοβυζαντινός ναός των Αθηνών που δεν είναι χτισμένος με το πλινθοπερίκλειστο σύστημα και εν γένει δεν φέρει κανενός είδους κεραμοπλαστικό διάκοσμο. Παρόλα αυτά ο ναός ακολουθεί τον κυρίαρχο ρυθμό της εποχής, που δεν είναι άλλος από τον σταυροειδή εγγεγραμμένο με Αθηναϊκό τρούλλο. Μάλιστα, ο τρούλλος του ναού θεωρείται ο κομψότερος και τελειότερος του τύπου αυτού.

Η Γοργοεπήκοος φέρει ενσωματωμένα στην τοιχοποιία της 141 αρχαία γλυπτά σε δεύτερη χρήση (spolia), τα οποία χρονολογούνται σε διάφορες περιόδους, αποτελώντας ουσιαστικά μία μικρογραφία μουσείου. Δεν υπάρχει νοηματική ενότητα στη χρήση των γλυπτών, αλλά σίγουρα το αισθητικό αποτέλεσμα είναι σημαντικό, ενώ έχει επισημανθεί ότι θυμίζει αρχαίο ναό. Το σημαντικότερο αρχαίο γλυπτό που φέρει ο ναός είναι εκείνο άνωθεν της δυτικής και κύριας εισόδου, κάτω από το γείσο της στέγης, σε μορφή ζωφόρου. Πρόκειται για ένα μοναδικό ημερολόγιο, το οποίο μας δίνει πληροφορίες για τον ζωδιακό κύκλο και τις αργίες των αρχαίων Αθηναίων. Για χρόνια οι ερευνητές πίστευαν ότι ανήκε στην κλασσική περίοδο της αρχαιότητας, αλλά σύμφωνα με νεότερες μελέτες, χρονολογείται τον 2^ο αιώνα μ.Χ. Είναι πολύ πιθανό, ο ναός να χτίστηκε από τον αρχαιολάτρη, Αρχιεπίσκοπο Αθηνών, Μιχαήλ Χωνιάτη.

Ο εσωτερικός χώρος του ναού είναι ιδιαίτερα υποβλητικός. Το τέμπλο είναι νεότερο, ενώ από τις παλαιές τοιχογραφίες μόνο σπαράγματα σώζονται, τα οποία δεν έχουν χρονολογηθεί.

Gorgoepikoos church, views of the evocative internal space.

Ναός Γοργοεπήκοου, απόψεις του ιδιαίτερα υποβλητικού εσωτερικού χώρου.

Benizelos Mansion:

Benizelos family mansion is the oldest surviving residence in Athens and a very important building for the study of the traditional architecture in Greece. This is a substantial example of the Urban Balkan traditional architecture and perhaps the most important sample of this style in south Greece, where only a few of them have survived. The mansion is dated at the start of the 18^th Century. It was built above two, two-storey, smaller residences. We can find the remains of them in the ground floor of the mansion. This older core is dated in the 16^th Century.

Benizelos mansion is a two-storey building, with two yards, one in the north and one in the south. On the north façade there is an arcade in front of the ground floor and a deep open hayat (semi closed place) on the upper floor. The ground floor consists of three closed rooms that served as workshops and assistant places. On the upper floor, behind the open hayat, there are two closed rooms, one for the winter with a fireplace and one for the summer. The access to these internal spaces is allowed through wooden structures, actually two-level wardrobes, named “moussadra”. Moussadra is a typical element for mansions like this. Between these two rooms there is a space, as the continuity of the hayat, ending to an externally projected part. This is the “kalos ontas” (=fine room).

The access to the south yard is allowed through a covered passage. The south façade of the mansion is typical for the Balkan architecture, because we can spot all the main characteristic of this style, like the series of windows with skylights above, the wooden lace-like cornice of the roof, the incorporated, against earthquakes, wooden bounds on the masonry and finally the projected part of the “fine room”. The projected parts on the upper floors, in this architectural style, are named “sachnesi”. The word has a Persian origin and means the seat of Sachis, the Persian king, in direct connection with the term “fine room”.  

The ground floor is a stone structure, but the upper floor is constructed mainly by soft masonry, named “tsatmas”. It is worth noting that on the southeast corner we can find shot-slits for the defense of the mansion.

Benizelos family was one of the most important and powerful families in Athens, during the Ottoman rule period. Saint Filothey is considered as member of this family.

Benizelos mansion is located on Adrianou str, in Plaka neighborhood. 

Benizelos family mansion, the oldest surviving residence in Athens, a substantial example of the urban Balkan traditional architectural style. South view.

Αρχοντικό οικογένειας Μπενιζέλων, η παλαιότερη σωζόμενη κατοικία της Αθήνας και ένα εξέχον δείγμα της αστικής βαλκανικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Νότια άποψη.

Benizelos mansion, view of the north façade with the arcade and the deep semi-open hayat.

Αρχοντικό Μπενιζέλων, άποψη της βόρειας όψης με την τοξοστοιχία και το βαθύ, ανοιχτό χαγιάτι. 

Benizelos mansion, the deep semi-open hayat. On the background the “fine room” (kalos ontas). The entrances to the closed spaces of this level are discerned.

Αρχοντικό Μπενιζέλων, το ανοιχτό χαγιάτι του ορόφου. Στο πίσω μέρος ο χώρος του καλού οντά. Διακρίνονται, επίσης, οι είσοδοι στα δύο δωμάτια.

Benizelos mansion, south view, detail. The projected structure (sachnisi) is a typical element of the Balkan traditional architecture.

Αρχοντικό Μπενιζέλων, νότια όψη. Διακρίνεται η αρχιτεκτονική προβολή, το σαχνισί, ιδιαίτερα χαρακτηριστικό στοιχεία της βαλκανικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.

Το αρχοντικό των Μπενιζέλων

Το αρχοντικό της οικογένειας των Μπενιζέλων είναι η παλαιότερη σωζόμενη κατοικία των Αθηνών, αλλά και ένα πολύ σημαντικό κτήριο για τη μελέτη της παραδοσιακής κατοικίας στην Ελλάδα. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό δείγμα της αστικής, βαλκανικής, παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, πιθανώς το σημαντικότερο στην νότια Ελλάδα, όπου μόνο λίγα δείγματα του ρυθμού έχουν επιβιώσει. Το αρχοντικό χρονολογείται στις αρχές του 18^ου αιώνα. Είναι χτισμένο πάνω σε δύο, δίπατες οικίες, οι οποίες σήμερα ουσιαστικά αποτελούν το ισόγειο του αρχοντικού. Αυτός ο παλαιότερος πυρήνας χρονολογείται τον 16^ο αιώνα.

Το αρχοντικό είναι δίπατο, με δύο αυλές, μία νότια και μία βόρεια. Στη βόρεια όψη και έμπροσθεν του ισογείου το κτήριο φέρει τοξοστοιχία, ενώ στον όροφο ανοίγεται βαθύ χαγιάτι. Το ισόγειο αποτελείται από τρεις χωριστούς κλειστούς χώρους σε επαφή και εν σειρά τοποθετημένους που χρησίμευαν ως εργαστήρια και αποθήκες. Στο άνω επίπεδο, οι κλειστοί χώροι είναι δύο, το χειμωνιάτικο με το τζάκι και το καλοκαιρινό. Η είσοδος στους δύο αυτούς χώρους επιτρέπεται μέσω ξύλινων κατασκευών που στην πραγματικότητα είναι δύο δίπατες ντουλάπες. Οι κατασκευές αυτές είναι γνωστές ως «μουσάντρες», ένα χαρακτηριστικό στοιχείο της αρχιτεκτονικής αυτής. Ανάμεσα στους δύο κλειστούς χώρους, το χαγιάτι βαθαίνει για να καταλήξει σε εξέχον τμήμα προς την νότια αυλή. Ο ημιυπαίθριος αυτός χώρος είναι ο «καλός οντάς»

Η πρόσβαση προς τη νότια (πίσω) αυλή επιτρέπεται μέσω σκεπαστού περάσματος. Η νότια όψη του αρχοντικού είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστική για την βαλκανική παραδοσιακή αρχιτεκτονική, αφού φέρει όλα τα τυπικά στοιχεία αυτής. Αυτά είναι, ρυθμική σειρά παραθύρων με φεγγίτες άνωθεν, ξύλινο δαντελωτό γείσο στέγης, αντισεισμικές ξυλοδεσιές ενσωματωμένες στην τοιχοποιία και τέλος την αρχιτεκτονική προβολή πίσω από τον «καλό οντά». Τα εξέχοντα μέρη στις άνω στάθμες, ονομάζονται «σαχνισιά». Η λέξη έχει περσική προέλευση και σημαίνει η έδρα του Σάχη, του Πέρση βασιλιά, όρος ευρισκόμενος σε άμεση συνέχεια με τον «καλό οντά».

Η τοιχοποία του ισογείου είναι κατασκευασμένη από πέτρα, αλλά εκείνη των άνω ορόφου αποτελείται κυρίως από ελαφριά υλικά και ονομάζεται «τσατμάς». Αξίζει δε να αναφερθεί ότι στη νοτιοανατολική γωνία του άνω επιπέδου, το αρχοντικό φέρει πολεμίστρες για την άμυνά του.

Οι Μπενιζέλοι ήταν από τις πιο ισχυρές οικογένειες στην Οθωμανική Αθήνα. Η Αγία Φιλοθέη θεωρείται ότι ήταν μέλος της οικογένειας.

Το αρχοντικό βρίσκεται στην Πλάκα, στην οδό Αδριανού.

Benizelos mansion, the capitals of the arcade in front of the ground floor, north façade.

Αρχοντικό Μπενιζέλων, τα κιονόκρανα της τοξοστοιχίας έμπροσθεν του ισογείου, βόρεια όψη.

Benizelos mansion, the internal space of the winter room with the fireplace.

Αρχοντικό Μπενιζέλων, εσωτερική άποψη του χειμερινού οντά με το τζάκι.

Benizelos mansion, view of the north façade through the arch of the staircase.

Αρχοντικό Μπενιζέλων, άποψη της βόρειας όψης μέσα από την καμάρα της σκάλας.

Syggros Tower:

The Syggros tower was built at the end of the 19^th Century. It was planned by Ernst Ziller, the German architect, who was a real influencer for the Greek architecture of that period.

Andreas Syggros, the man who built the tower, was a merchant, a banker and a politician, but also a National Benefactor.

The building mainly belongs to the Neogothic style, but neoclassical elements are also present. The tower reminds us of the manor houses of the European country side, as it was built with corner bartizans and battlemented parapets, imitating older fortified residences, inside a huge estate,. The corner square tower underlines this feeling, as it rises like a keep (donjon), coming directly from the medieval era. It was exactly the feeling that the architect tried to give to the tower, simultaneously with a sense of luxury.

The image of the manor house is completed with the chapel of the family, built next to the residence. It is dedicated to Saint Andreas. The chapel is a very interesting structure, because, perhaps, it is the only Orthodox Church, built in Neogothic style. It was also planned by Ernst Ziller, as a very elegant construction. The elements, according to them, we classify the chapel in the Neogothic style are the pointed arched openings, the decoration around the door on the west façade, the A frame roof, the rose window above the door and the Gothic spires.

The Syggros tower is a significant example of the architecture that was developed in the Athenian suburb of Kifissia, at the end of the 19^th Century and the start of the 20^th Century. It was a luxury architectural style, very close to Eclecticism and Historicism. The main stream of this style is known as Greek-Swiss style, but the tower does not belong to the main stream.

The buildings and also the estate are property of the Institute of Agronomic Siences (I.A.S). In the 950 acres estate we can find a small forest, suitable for walks, as it can be visited.

Syggros tower is located in south Kifissia, on Kifissias str, where the main entrance is sited.

Syggros tower, a significant sample of the luxury architecture, which was developed in the Athenian suburb of Kifissia at the end of the 19^th Century.

Πύργος Συγγρού, αντιπροσωπευτικό δείγμα της πολυτελούς αρχιτεκτονικής που αναπτύχθηκε στην Κηφισσιά κατά το τέλος του 19^ου αιώνα.

The chapel of the Syggros manor house. It is, perhaps, the only Orthodox church, built in Neogothic style.

Το παρεκκλήσι του πύργου Συγγρού, πιθανώς ο μοναδικός ορθόδοξος ναός, χτισμένος σε νεογοτθικό στυλ.

Πύργος Συγγρού:

Ο πύργος Συγγρού, όπως είναι γνωστό το κτήριο, χτίστηκε στο τέλος του 19^ου αιώνα. Σχεδιάστηκε από τον μεγάλο Γερμανό αρχιτέκτονα, Έρστ Τσίλερ, τον άνθρωπο που επηρέασε την ελληνική αρχιτεκτονική της περιόδου όσο ελάχιστοι.

Ο Ανδρέας Συγγρός ήταν έμπορος, τραπεζίτης και πολιτικός, αλλά πέρα από οτιδήποτε… άλλο, έμεινε στην ιστορία και ως Εθνικός Ευεργέτης.

Το κτήριο ακολουθεί κυρίως τον νεογοτθικό ρυθμό, διανθισμένο με νεοκλασικά στοιχεία, θυμίζοντάς μας τις ευρωπαϊκές εξοχές, καθώς είναι χτισμένο μέσα σε μία μεγάλη καταπράσινη έκταση. Οι επάλξεις στη στέψη της στέγης και οι εκφυλισμένοι γωνιακοί πυργίσκοι παραπέμπουν σε παλαιότερες οχυρές κατασκευές, ενώ ο γωνιακός τετράγωνος πύργος, υπογραμμίζει αυτή την αίσθηση καθώς υψώνεται ως ακρόπυργος, ερχόμενος απευθείας από το μεσαίωνα. Αυτή ήταν ακριβώς η αίσθηση που ο αρχιτέκτονας ήθελε να δώσει, παράλληλα με την αίσθηση της πολυτέλειας.

Η εικόνα του πύργου συμπληρώνεται με το παρακείμενο οικογενειακό παρεκκλήσι, αφιερωμένο στον Άγιο Ανδρέα. Το παρεκκλήσι αποτελεί μία πολύ ενδιαφέρουσα κατασκευή, καθώς είναι πιθανώς ο μοναδικός ορθόδοξος ναός χτισμένο σε νεογοτθικό ρυθμό. Έχει σχεδιαστεί επίσης από τον Έρνστ Τσίλερ, ως μία ιδιαίτερα κομψή κατασκευή. Τα στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία κατατάσσουμε το ναό στον νεογοτθικό ρυθμό είναι τα οξύκορφα ανοίγματα, η διακόσμηση που περιβάλει την κύρια είσοδο στη δυτική όψη, η επικλινή στέγη, η ροζέτα (κυκλικό άνοιγμα) πάνω από τη θύρα και τέλος τα γοτθικά βέλη που υψώνονται στον ουρανό.

Ο πύργος Συγγρού είναι ένα σημαντικό παράδειγμα της αρχιτεκτονικής που αναπτύχθηκε στην Κηφισσιά, στο τέλος του 19^ου αιώνα και στις αρχές του 20^ου αιώνα. Ήταν μία αρχιτεκτονική υψηλών απαιτήσεων, πολύ κοντά στον εκλεκτικισμό και στο ιστορικισμό. Το κύριο ρεύμα ονομάστηκε «ελληνοελβετικό», αλλά το συγκεκριμένο κτίσμα δεν φαίνεται να έχει μεγάλη σχέση με αυτό.

Τα κτίσματα και ή έκταση πράσινου που τα περιβάλει ανήκουν στο Ινστιτούτο Γεωπονικών Επιστημών. Το κτήμα Συγγρού, όπως είναι γνωστή η έκταση, εκτείνεται σε 950 στρέμματα, αποτελώντας ένα μικρό δάσος, κατάλληλο για περιπάτους, καθώς είναι επισκέψιμο.

Ο πύργος και το κτήμα Συγγρού βρίσκονται στην νότια Κηφισιά, στην λεωφόρο Κηφισιάς, όπου και η κύρια είσοδος.

Syggros tower, general view. The battlemented parapet, the corner square “keep”, as elements of the Neogothic architecture, are discerned.

Πύργος Συγγρού, γενική άποψη. Διακρίνεται ο τετράγωνος πύργος, μιμούμενος ακρόπυργο και οι επάλξεις στη στέψη της στέγης.

Syggros tower is standing inside a 950 acres estate.

O πύργος Συγγρού είναι χτισμένο μέσα σε μία έκταση πράσινου 950 στρεμμάτων.

The Small Apartment-building 

Next to the Acropolis museum, on Dionysiou Areopagitou str., we will find a very elegant building. This is a world famous creation of the architect Vassileos Kouremenos, known as “Small apartment-building”. It is a projected example of the Art Deco movement and of course a very important building for the modern Athenian architecture, built in 1930. On the main façade, we can discern elements inspired by the ancient past, like the pseudo-pilasters and the women statues, reminding us of Caryatides of Acropolis. When the Acropolis museum was building, the State (?) had decided to demolish the building, just to provide better view to Acropolis from the museum coffee shop. It would be a world crime. Fortunately, it never happened.  

“Small apartment-building” (1930), a word famous example of Art Deco.

«Μικρή Πολυκατοικία» (1930), ένα παγκοσμίως αναγνωρισμένο αριστούργημα της Άρτ Ντέκο.

“Small apartment-building”, detail of the main, richly decorated, façade.

«Μικρή Πολυκατοικία», μερική άποψη της πλούσια διακοσμημένης κυρίως όψης.  

Η Μικρή Πολυκατοικία:

Ακριβώς δίπλα στο μουσείο της Ακρόπολης, στον πεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, υψώνεται ένα ιδιαίτερα κομψό κτήριο. Είναι η παγκοσμίως διάσημη δημιουργία του αρχιτέκτονα Βασίλη Κουρεμένου, γνωστή ως Μικρή Πολυκατοικία. Αποτελεί ένα εξέχον παράδειγμα του κινήματος Αρτ Ντέκο και βέβαια ένα πολύ σημαντικό κτήριο για τη νεότερη Αθηναϊκή αρχιτεκτονική, χτισμένο το 1930. Στην κυρίως πρόσοψη διακρίνονται στοιχεία εμπνευσμένα από την αρχαιότητα, όπως οι ψευδοκίονες τα φωτιστικά της εισόδου που φέρονται από γυναικείες φιγούρες, με ευθεία παραπομπή στις Καρυάτιδες, ορθομαρμαρώσεις και ψηφιδωτές παραστάσεις με αρχαιοελληνικό περιεχόμενο.

Όταν χτιζόταν το μουσείο της Ακρόπολης, είχε αποφασιστεί η κατεδάφιση αυτού του αριστουργήματος, με σκοπό να υπάρχει ανεμπόδιστη θέα προς τον ιερό βράχο από το… καφέ του μουσείου. Ευτυχώς το έγκλημα κατά της παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς αποφεύχθηκε, μετά από (και) παγκόσμια κατακραυγή.

The Athenian suburb of Kifissia and its architecture. Manor houses in the north of Athens

text & images: Babis Pavlopoulos - iconstravel photogrpahy

   

Atlantis villa (1897), built by the famous German architect Ernst Ziller in the Neobyzantine style, using elements from the European tradition. The frieze paintings and the richly decorated console on the cornice of the roof underline the romantic sense that the building exudes.

Kifissia is a suburb of Athens located in the north of the city. Originally, until the start of the 20^th Century, it was just part of the countryside around the city; a place with many trees and a great climate to live. For these reasons, at the end of the 19^th Century, rich Athenian people like businessmen and politicians and also artists like poets and authors chose this place to build their countryside houses. During this period, in the big cities of Greece, owning a second residence close to nature was the trend, of course only for those who could. The newspapers of that period advertised the suburb as the healthiest and the coolest place to be.  

The Tower of Kifissia (1910), a landmark for the Athenian suburb. 
In fact it was built as a hotel (Grand Bretagne) 
and has square ground plan with a round corner tower and an inner yard, 
typical example of the Greece-Swiss style.

The residences that were built in Kifissia were not simple buildings that just followed the main architectural stream of the period in Greece, namely, the Neoclassical style. The owners of them decided that these constructions might have something special, something projected out of the Greek trend or tradition, so as to represent their social status and at the same time meeting the surrounding natural environment. The result was the creation of a completely different architectural style than anything was suggested up until this time in the neighbouring Athens or in the whole of Greece. This architectural style was named “Greek-Swiss” style and it became the mainstream for this Athenian suburb. Nevertheless, the Kifissian residences have many differences in appearance, with a variety of original forms, and even though the word ‘homogeneity” is an unknown word for this local architecture, some common typical elements can be found on these buildings.

Actually, the “Greek-Swiss” style is nothing more than part of the Historicism and the Eclecticism style. The Historicism architectural style had been born almost one century before in Europe, representing older forms in new constructions within the frame of romanticism that flourished during this period. So, for example we had the revival of the Gothic style as Neogothic, the revival of the Renaissance style as Neorenaissance etc. When architects began to collect elements of more than one style to plan new buildings, the Eclecticism style was born.

Syggros tower (end of the 19^th Century), planed by Ernst Ziller. It belongs to Neogothic style with corner bartizans and battlemented parapets. Neoclassical elements are also present.

  The chapel of Syggros tower, dedicated to Saint Andreas, planed also by Ernst Ziller. The pointed arched openings, the decoration around the door, the A frame roof, the rose window above the door and the Gothic spires classify the building in the Neogothic style. Perhaps it is the only one orthodox church, built in this style.

This was the frame that architects applied to attempt to satisfy the desires of rich Athenians who aimed to obtain a residence in Kifissia. The older architectural styles that they took their inspiration from was the Gothic style, the Renaissance style, the Byzantine style and the style of the European farmhouses and generally the European rural architecture. It is worth noting that many of the owners and the architects were aware of the European architectural styles, styles that never flourished in Greece, except for the Byzantine, long time ago. Some of the owners had lived in north and central Europe and some of the architects had studied there. In fact, there was a small number of stately houses built in the Historicism style until this time, like the Castello of Rododafni and the Vila Ilissia, both owned by Duchess of Piacenza, but they could not become the inspiration for the Kifissian residences.  

Kassavetis tower (1910), Eclecticism building, close to the English countryside style. A square tower is added at the back of the building. Greek-Swiss style.

Kassavetis tower (1910), the added square tower with the pointed roof and the painting below the cornice.

Countess De Brook residence (1900). The building stands close to the medieval era with two corner bartizans but also to the German half-timbered structures. 

Penelope Delta’s residence (before 1912), built in Neogothic style with Neoclassical elements. Penelope Delta was an author.

As has been said the variety of forms that we can find in Kifissia is inexhaustible, but if we want to classify them in categories, even though there are not fixed limits, we could separate them in three: The Eclecticism residences, the Picturesque residences and the Neoclassical residences. Only a few buildings belong in the last category  because of the reasons we mentioned in the previous lines. The category of the Eclecticism residences includes buildings with elements from all the older styles which were mentioned before, even from the Neoclassical style. So, we can find Gothic added towers, usually as corner structures, turrets or bartizans, imitation of half-timbered masonries, point arched roofs, open Renaissance porticos with Tuscan arcades, monumental Renaissance staircases, Renaissance and Gothic consoles (=roof cornice ornamented with a curved out motive, for example small blind arches or corbels), Byzantine arcades and masonries, Byzantine and Gothic openings, Classical pediments, battlemented parapets or porticos, A frame roofs, and all these positioned in a variety of ground plans, sometimes in asymmetrical forms, imitating fortified buildings and imperial palaces. Into the Picturesque residences category we find more simple houses, which exude a sense of calmness. The most typical element for these buildings are perhaps the wooden elaborate structures of the cornices at the edge of the A frame roofs of the main body of the houses, and the roofs of the porticos. These residences are the closest type to European rural architecture.  

Atlantis villa (1897), architect Ernst Ziller. Symmetrical façade, Byzantine arcades, naked masonry, painting decoration inspired from Pompeii.

 Benakis residence (1900). A projected example of the Greek-Swiss style in Kifissia, close to European rural architecture. The elaborate wooden structure at the cornice is typical for this style.

The wooden elaborate structures are common and can be found at most of the residences in Kifissia, regardless of category, as well as some paintings in specific soft tones, positioned in friezes under the cornices of the roofs. Most of the Kifissian residences belong to a large scale architecture with great gardens around each one and easily can be characterized as “manor houses”.

Talking about the Greek or Balkan tradition which never found a position in Kifissia, it is worth saying that there are some newer constructions, belonging to the decades of the 60s or the 70s of the 20^th Century that used elements and forms from this type of architecture. It was when Greeks began to appreciate their tradition, disconnecting it from the Ottoman past. Unfortunately, only a few of these structures have artistic value.

Neogothic villa in Kifissia (1910-1919). The imposing corner tower includes the central staircase, a usual practice for the manor houses of the area.

Amaryllis villa, owned by the author and poet George Drosinis (last quarter of the 19^th Century). It stands very close to the Greek tradition, especially to the traditional architecture of the east Peloponnese and the island of Spetses.

The Kifissian residence was perhaps the result of a period without a safe ideological orientation, perhaps a transition period, even though a very interesting and romantic style flourished. The physiognomy of Kifissia began to change in the 50s due to the intense urbanization. It was the period that some substantial examples of this specific architectural style were demolished and some of the streets successively became busy boulevards. Nevertheless, today a large number of this type of residences survive and 143 of them have been characterized as listed buildings, considered as important examples of the local architecture of the period 1870 - 1936. The characterization has to do not only with the buildings but also with the preservation of the area physiognomy. It is worth noting that most of these stately houses are greatly preserved and are inhabited.

 Protopapadakis villa (1897). Neogothic style, with stepped roof, spires and pointed arched openings. Protopapadakis was ex-prime minister of Greece.

Neobyzantine villa (1915). A square tower was added to the L ground plan main body of the construction. It is built in almost cloisonné masonry with a Byzantine arcade in front of the open portico and Byzantine type openings. The building can be characterized as an interesting example of the Eclecticism style, comparing all the previous elements with a tower-dome inspired by the central European tradition.

Kassavetis tower (1910). Detail with typical elements of the Greek-Swiss style that flourished in Kifissia.

Zouras villa (1872). An imposing countryside building inspired by the Eclecticism that the Neoclassical style meets the Baroque style. The half-round staircase and the added tower underline the character of the villa.

Picturesque style building in Kifissia (end of the 19^th Century).

Picturesque style building, belonging to the Greek-Swiss style, part of the Greek Eclecticism.

Chloe villa (1897). It was owned by the ex-prime minister Alexander Diomedes.

Kazoulis villa (end of the 19th Century). The L ground plan villa is built in the Neoclassical style with elements of the Renaissance style, like the impressive dome. At the internal corner of the L ground plan, a square and a round part are added.

Neotraditional residence (possibly the decade of 60s or 70s), inspired by the urban Greek/Balkan traditional architecture.