Saturday, December 19, 2020

Λίμνη Κερκίνη, η παλέτα της φύσης - Kerkini lake, the palette of nature

 

κείμενο - φωτογραφίες, text - images: Babis Pavlopoulos, iconstravel photography, Giannis Reklos, Oikoperiigitis
γλώσσα, languages: Ελληνικά, English


σε εκείνους που έφυγαν νωρίς
to those, who left us early

Λίμνη Κερκίνη / Kerkini lake on youtube by iconstravel photography here

Οι λίμνες πάντα μας άρεσαν. Για την ακρίβεια, αρχικά, μας άρεσαν οι φωτογραφίες που απεικόνιζαν λίμνες, αφού ως κάποια ηλικία η μόνη που είχαμε δει ήταν η λίμνη του Μαραθώνα. Από το τέλος της δεκαετίας του 80 αρχίσαμε να ακούμε για τη λίμνη Κερκίνη, ως… must χειμερινό προορισμό, αλλά παράλληλα για έναν τρομερό υδροβιότοπο, όπως λέγαμε τότε τους υγροβιότοπους. Μάλιστα, όταν είδα μία γιγαντοαφίσα στους δρόμους με μία καλύβα μέσα στο νερό στο πλαίσιο της διαφήμισης ενός προϊόντος θεώρησα, σχεδόν με σιγουριά, ότι πρόκειται για τοπίο από την Κερκίνη. Εδώ δεν γνώριζα ούτε που έπεφτε η λίμνη, γνώρισα και την εικόνα. Τελικά ήταν από την Κλείσοβα στο Μεσολόγγι, αλλά αυτό το έμαθα πολύ αργότερα. Λίγο λοιπόν τα τοπία που φανταζόμασταν ότι θα αντικρύζαμε, λίγο η άγρια ζωή που ελπίζαμε να συναντήσουμε, η Κερκίνη μπήκε στη λίστα των προορισμών που θα επισκεπτόμασταν οπωσδήποτε τα επόμενα χρόνια.

Έτσι κάποτε ήρθε η ώρα και ξεκινήσαμε και εμείς για εκεί, γεμάτοι προσδοκίες, τόσες πολλές μάλιστα που για λίγους τόπους είχαμε. Το σίγουρο είναι ότι όχι μόνο δεν διαψευσθήκαμε, αλλά η πραγματικότητα άφησε πολύ πίσω τις εν λόγω προσδοκίες μας.


Φοινικόπτερα (φλαμίνγκο - Phoenicopterus ruber) στη λίμνη. 
Εμφανίστηκαν πρώτη φορά το 1991.
Flamingos (Phoenicopterus ruber) in the lake. 
They were recorded for first time in Kerkini in 1991.

Το πρώτο πράγμα που θυμάμαι ήταν μία πινακίδα λίγα χιλιόμετρα πριν τη λίμνη και μάλλον πιο κοντά στη γειτονική λίμνη Δοϊράνη, η οποία αν δεν κάνω λάθος υφίσταται ακόμα, που έγραφε Κερκίνη το σύνορο της φύσης. Πολύ μας άρεσε αυτή φράση, αν και ποτέ μας δεν καταλάβαμε ακριβώς τι εννοούσε. Εκεί που πηγαίναμε να πιάσουμε το νόημα, εκεί μας ξέφευγε. Το δεύτερο πράγμα που μας έκανε εντύπωση ήταν οι πινακίδες που έδειχναν το δρόμο για Βουλγαρία και… Γιουγκοσλαβία. Το γιατί είναι μεγάλη ιστορία, αλλά όποιος έχει μεγαλώσει με τις χώρες αυτές να θεωρούνται ως απαγορευμένοι προορισμοί για δεκαετίες, θα καταλάβει. Άλλωστε σήμερα Γιουγκοσλαβία δεν υπάρχει.

Εισερχόμενοι στον ομώνυμο οικισμό δεν μπορούμε να πούμε ότι ενθουσιαστήκαμε. Το τελείως επίπεδο τοπίο μας ξένισε ελαφρώς. Γιατί; Το τι έχει ο καθένας στο μυαλό του, για έναν τόπο που έχει ακούσει πολλά, χρήζει μάλλον ψυχολογικής μελέτης, αφού χωρίς να το καταλαβαίνουμε συχνά σε τέτοιες περιπτώσεις φτιάχνουμε μόνοι μας μία εικόνα βασισμένη σε ότι θα θέλαμε να υπάρχει εκεί και σε όποια προσωπική μας εμπειρία από άλλους τόπους ή απλώς στο απόλυτο τίποτα που γεννάει η φαντασία μας.


Στα βαλτοτόπια της λίμνης.
In the lake's marsh-lands. 

Ευτυχώς πάντως που είχαμε ήδη επισκεφθεί την Ολλανδία και γνωρίζαμε πως η στάθμη των υδάτων θα μπορούσε να βρίσκεται και ψηλότερα από την παραλίμνια περιοχή. Περιοχή, από την οποία η λίμνη δεν είναι ορατή, αφού πρέπει να ανέβει κανείς στα αναχώματα για να την αντικρύσει από κοντά ή βέβαια να σταθεί στα γύρω υψώματα για μία πιο γενική άποψη. Αλλά όλα αυτά έχουν να κάνουν με τη δημιουργία της λίμνης, τη διαχείρισή της, τις βροχές και τη ροή του ποταμού Στρυμόνα, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την ύπαρξή της. Κατά έναν τρόπο η λίμνη αποτελούσε από αιώνες και συνεχίζει να αποτελεί μέρος του ποταμού.

Το θέμα είναι ότι εκείνη η πρώτη επίσκεψη ήταν καταλυτική για τον μελλοντικό εκδρομικό μας σχεδιασμό, αφού η λίμνη έγινε ο προορισμός μας τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο για αρκετά χρόνια και πιο αραιά αργότερα. Επίσης, κάναμε πολλούς φίλους, τόσο ανθρώπους που κατάγονταν ή ζούσαν στην περιοχή όσο και επισκέπτες, συχνούς όσο εμείς, ενώ στο τέλος καταλήξαμε να γράψουμε και ένα βιβλίο για τη λίμνη (Λίμνη Κερκίνη, 2008), το οικοσύστημα και την παραλίμνια παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Η τελευταία μάλιστα χρειάστηκε εκτεταμένη επιτόπια έρευνα, αφού δεν βρήκαμε βιβλιογραφία. Έτσι τολμώ να πω ότι η μελέτη περί της παραλίμνιας παραδοσιακής αρχιτεκτονικής είναι ουσιαστικά πρωτότυπη.


Κορμοράνοι (Phalacrocorax carbo) στη λίμνη, πίσω τους τάπητας με ανθισμένα νούφαρα.
Great Cormorants (Phalacrocorax carbo), in the background a blooming water-lilies carpet. 

Από την Εθνική Οδό, άντε να την πούμε έτσι, Κιλκίς - Προμαχώνας - Σέρρες, στρίβουμε δεξιά προς Λιβαδιά και μετά για τον οικισμό Κερκίνη. Περίπου 800 μέτρα μετά τον οικισμό βρίσκουμε τη λίμνη και ένα μικρό λιμανάκι. Αν πάμε χειμώνα οι βάρκες βρίσκονται πολύ χαμηλότερα από τα πόδια μας, αν πάμε καλοκαίρι οι βάρκες βρίσκονται πολύ ψηλότερα. Βέβαια υπάρχουν και άλλες διαδρομές να προσεγγίσει κανείς τη λίμνη. Τώρα, τη φράση βρίσκουμε τη λίμνη ας μην την πάρει κανείς τοις μετρητοίς, αφού όπως ήδη αναφέραμε, τα αναχώματα κρύβουν τη θέα της. Αυτό που λίγοι επισκέπτες συνειδητοποιούν είναι ότι όταν η λίμνη είναι γεμάτη η επιφάνειά της βρίσκεται ψηλότερα από το επίπεδο της γύρω περιοχής, ένα πράγμα σα γεμάτη λεκάνη στη μέση του δωματίου. Άλλωστε, ουσιαστικά ό,τι βλέπουμε ένα γύρω είναι αποτέλεσμα ανθρώπινης επέμβασης.

Τι είναι όμως η Κερκίνη και γιατί αξίζει κάποιος να πάει ως εκεί; Η Κερκίνη δεν περιγράφεται εύκολα. Είναι ένα μοναδικό τοπίο, ένα τοπίο που δεν συναντά κανείς εύκολα στην Ελλάδα. Ένα τοπίο ηρεμίας, ένα τοπίο με χρώματα, ένα τοπίο διαφορετικό κάθε εποχή. Ένα τοπίο υγροτοπικό με ιδιαίτερα πλούσια βλάστηση ένα γύρω που χωρίς υπερβολή ορισμένες φορές θυμίζει τροπική ζούγκλα, με νερά, με κανάλια, με χωράφια, με αναχώματα, με ποτάμια και ρέματα και με μία λίμνη που αδειάζει και γεμίζει και μετά πάλι από την αρχή, μετρώντας τις εποχές σαν να πρόκειται για ένα μακροσκοπικό ρολόι. Ακόμα, είναι εκείνα τα μοναδικά ηλιοβασιλέματα, σαν και αυτό που μας περίμενε εκείνη την πρώτη φορά που φθάσαμε μετά από μία ισχυρή καλοκαιρινή μπόρα, είναι το παρυδάτιο δάσος, δηλαδή ότι έχει μείνει από αυτό, που μετατρέπεται αναγκαστικά σε υδροχαρές και η παρόχθια βλάστηση, είναι τα κοπάδια των νεροβούβαλων και βέβαια τα πουλιά. Πουλιά κάθε είδους, ανάλογα με την εποχή και αυτά, που για πολλά χρόνια νομίζαμε ότι ζουν μόνο στην Αφρική ή σε άλλα εξωτικά μέρη, ενώ είμαστε σίγουροι ότι αυτό νομίζει πολύ κόσμος ακόμα. Τα περισσότερα πάντως τα έχουμε δει τον Ιούνιο, εποχή που η λίμνη έχει και το περισσότερο νερό, κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου για τα πιο πολλά είδη. Πάνω από 300 είδη έχουν παρατηρηθεί στην περιοχή.


Άνθρωπος και φύση.
Man and nature.

Όμως το τοπίο αυτό έχει και… πλάτη. Ναι, πλάτη. Είναι το Μπέλες, Κερκίνη για τους αρχαίους, το όρος που κοιτά από τον βορρά όλα τα προηγούμενα, δεσπόζοντας ουσιαστικά στην περιοχή, αφού η λίμνη βρίσκεται σε χαμηλό υψόμετρο, το οποίο σχετικά διατηρείται ως τους πρόποδες του βουνού, επιτρέποντας έτσι στο τελευταίο να δείχνει με την πρώτη ματιά όλο το ύψος του.
Βεβαίως, Κερκίνη είναι και εκείνα που χάθηκαν. Όπως ο καλαμιώνας που μόνο μία ανάμνησή του έχει απομείνει, τα στρέμματα του παρυδάτιου δάσους που πνίγηκαν στα νερά της λίμνης που μαζέψαμε μέσα στα αναχώματα, ο ατελείωτος τάπητας από νούφαρα και άλλα μικρότερα στοιχεία που κάποτε έκαναν τον τόπο πλουσιότερο. Ας ελπίσουμε ότι μία μέρα θα τα ξαναδούμε όλα. Βέβαια όχι με αυτά τα μυαλά. Με αυτά τα μυαλά θα χάσουμε και τα υπόλοιπα. Αλλά εδώ δεν έχω όρεξη να ασχοληθώ με αυτά που κατέστρεψαν τον παράδεισο που μου περιέγραφε ο Γιώργος, αλλά και ο καπετάν-Δημήτρης όταν μπαίναμε μέσα με τη βάρκα.


Η λίμνη φλέγεται στο ηλιοβασίλεμα.
Flaming sunset above the lake.

Στην Κερκίνη ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να ασχοληθεί με πολλά πράγματα. Αρχικά μπορεί να ξεκουραστεί. Πιστέψτε με, το τοπίο είναι ιδανικό τόσο για ψυχική όσο και σωματική ξεκούραση. Βέβαια θα πει κάποιος, καλά η ψυχική, αλλά η σωματική ξεκούραση πως επιτυγχάνεται μέσω του τοπίου. Μάταιο να το εξηγήσουμε. Μόνο με μία επίσκεψη διαπιστώνεται αυτό.

Μετά να φάει καλά. Εξαιρετικό μοσχαρίσιο κρέας και βέβαια το μοναδικό βουβαλίσιο κρέας που μας προσφέρει μεταξύ άλλων μπριζόλες, λουκάνικα, σουτζουκάκια και κομμάτια για μαγειρευτό στην κατσαρόλα και στη γάστρα. Ακόμα το βουβαλίσιο γιαούρτι, η φέτα και το γάλα, αλλά και το γλυκό καζάν ντιπί που φτιάχνεται αποκλειστικά από βουβαλίσιο γάλα, χωρίς να ξεχνάμε και τα ζυμαρικά, επίσης με βουβαλίσιο γάλα.


Γερακίνα (Buteo buteo), κοινό αρπακτικό στην παραλίμνια περιοχή. 
Buzzard (Buteo buteo), common bird of prey at the lake's surroundings.

Βέβαια στη δική μας κλίμακα, αν εξαιρέσεις την ψυχική ξεκούραση, τα παραπάνω δεν αποτελούν ιδιαίτερη προτεραιότητα. Έτσι κατά την ταπεινή μας γνώμη, το καλύτερο που έχει να κάνει ο επισκέπτης είναι να ξοδέψει όσες περισσότερες ώρες μπορεί στο πεδίο. Οι δραστηριότητες σχεδόν ανεξάντλητες, όσα σχεδόν και τα τοπία. Διαφορετικό τοπίο, διαφορετική εμπειρία η κάθε δραστηριότητα.

Αρχικά, η περιοχή προσφέρεται για ατελείωτους περιπάτους. Άλλωστε υπάρχει άφθονο ίσωμα. Οι περίπατοι αυτοί μπορούν να είναι χαλαρωτικοί, αλλά μπορούν να μετατραπούν και σε πιο οργανωμένους και αθλητικούς. Μπορεί κανείς να περπατήσει στους χωματόδρομους γύρω από τη λίμνη, μέσα στην παραλίμνια βλάστηση, αλλά ακόμα καλύτερα στα μονοπάτια του Μπέλες που προσφέρει ιδιαίτερα όμορφες πεζοπορικές διαδρομές, μέσα στα δάση από οξιά και ψηλότερα από έλατα και μαυρόπευκα.


Νυχτοκόρακας (Nycticorax nycticorax) στο παρυδάτιο δάσος του Στρυμόνα.
Night Heron (Nycticorax nycticorax) in the mouth of Strymonas river.

Αν μας κουράζει το περπάτημα υπάρχει και το ποδήλατο. Πολλά χιλιόμετρα επίπεδων διαδρομών, χωμάτινων και ασφάλτινων, ενώ και πάλι το βουνό είναι παρόν για κάτι ακόμα πιο δύσκολο. Αν δεν διαθέτει κάποιος δικό του ποδήλατο, μπορεί να νοικιάσει ένα ή όσα χρειάζεται η παρέα.

Όταν βαρεθούμε το στέρεο έδαφος είναι ώρα να πιάσουμε τη λίμνη. Ο καλύτερος τρόπος να γνωρίσεις τη λίμνη είναι το κανό, αφού και φασαρία δεν κάνει, αλλά και σε πιο ξέβαθα νερά μπορεί να κινηθεί. Τώρα αν το κουπί δεν είναι το φόρτε των διακοπών για κάποιον, θα επιβιβαστεί σε μία από τις ειδικές βάρκες περιήγησης και θα επισκεφθεί το Δέλτα του ποταμού Στρυμόνα στο βόρειο τμήμα της λίμνης και μάλιστα με ακουστική ξενάγηση από τον καπετάνιο της βάρκας. Η βάρκα είναι σίγουρα ο τρόπος να πλησιάσεις κοντά στα πουλιά ειδικά όταν αρχίζει η λίμνη να γεμίζει νερό, άρα προσφέρεται και για τους φωτογράφους. Πιθανώς δε να προσφέρεται και το κανό για φωτογραφίες, αλλά επειδή δεν το έχω επιχειρήσει ποτέ, δεν είμαι ο αρμόδιος να το επιβεβαιώσω. Βέβαια, όποιος θελήσει να μπει μέσα αποκλειστικά για φωτογραφίες, η συμβουλή μας είναι να κλείσει τη βάρκα μόνο για εκείνον και τον εξοπλισμό του και να ενημερώσει τον καπετάνιο το λόγο που βρίσκεται εκεί. Σοβαρή φωτογραφία είναι αδύνατο να κάνει κανείς με άλλους δέκα μέσα στη βάρκα να μιλάνε ή και δυστυχώς να φωνάζουν καμία φορά, να σηκώνονται συνέχεια με αποτέλεσμα η βάρκα να κουνιέται και ο τηλεφακός μία να κοιτάζει τη δύση και μία την ανατολή, ενώ ο στόχος βρισκόταν στο νότο. Περιττό να σημειώσουμε ότι καλό θα ήταν να το έχει κάνει από πριν, ώστε να ενημερωθεί ποιες είναι οι καλύτερες ώρες. Οι οποίες καλύτερες ώρες είναι το ξημέρωμα που δυστυχώς το χειμώνα η θερμοκρασία είναι κάτω από το μηδέν και το αγιάζι της λίμνης ξυρίζει μέσα στη βάρκα. Αλλά να δεν βρέξεις… ξέρουμε τι, ψάρι δεν τρως!


Λίμνη Κερκίνη.
Kerkini lake.

Aκόμα όμως και αν κάποιος εξαντλήσει τις δραστηριότητες και στη στεριά και στο νερό και πάλι οι επιλογές δεν έχουν τελειώσει. Υπάρχει η ενδιάμεση λύση. Ποιά είναι αυτή; Μα νερό και χώμα μαζί. Δηλαδή η λάσπη. Περιήγηση με οχήματα 4Χ4 μέσα στα καταπληκτικά παραλίμνια τοπία, όπου οι χωματόδρομοι όταν βρέξει μετατρέπονται σε βουρκό-δρομους, ιδανικοί για όποιον ψάχνει την ευκαιρία να ανεβάσει λίγο την αδρεναλίνη του. Όποιος το επιχειρήσει, όμως, καλό θα ήταν να έχει στο πίσω μέρος του μυαλού του ότι η αδρεναλίνη μπορεί και να ανέβει παραπάνω από ότι είχε υπολογίσει αφού πάντα υπάρχει η περίπτωση η λάσπη να είναι περισσότερη από ότι νόμιζε και το όχημα να ακινητοποιηθεί, αρνούμενο να συνεργαστεί και να συνεχίσει τη διαδρομή. Για το λόγο αυτό η παραπάνω δραστηριότητα επιβάλλεται να γίνεται σε ομάδα. Αν βέβαια δεν υπάρχει ιδιόκτητο όχημα 4Χ4 μην ανησυχείτε, υπάρχουν οργανωμένες περιηγήσεις, οι οποίες και την αδρεναλίνη ανεβάζουν και άλλος ανησυχεί αν το όχημα θα περάσει το βουρκόλακκο. Πάντως η λασπωμένη Κερκίνη είναι πραγματικά η χαρά του λάσπη-ing που έλεγε και η Μαριάννα. Αλλά και την περίοδο που σπανίζουν οι βροχές, οι περιηγήσεις με το 4Χ4 πάλι αξίζουν, αφού σε πηγαίνει σε σημεία που το απλό αυτοκίνητο δεν μπορεί ούτε να τα φανταστεί. Βέβαια λέγοντας 4Χ4 εννοούμε ένα πραγματικό εκτός δρόμου όχημα, εξοπλισμένο και με κατάλληλα ελαστικά και όχι ένα γιαλατζί. Για όποιον πάντως δεν διαθέτει το κατάλληλο όχημα ή η αδρεναλίνη δεν το φόρτε του, μπορεί να οδηγήσει στη διαδρομή από το λιμανάκι της Κερκίνης (του οικισμού) ως το φράγμα στο Λιθότοπο, μία ιδιαίτερα ευχάριστη, παραλίμνια, ασφάλτινη διαδρομή. Προσοχή μόνο γιατί τα χειμωνιάτικα πρωινά πιάνει πάγο.

Για όποιον χορτάσει τις 4Χ4 διαδρομές στη λίμνη, μπορεί να συνεχίσει στο βουνό, το οποίο προσφέρει πολύ όμορφες χωμάτινες διαδρομές, πάντα σε χαραγμένους χωματόδρομους.


Φοινικόπτερα (
Phoenicopterus ruber) στο βόρειο τμήμα της λίμνης.
Flamingos (Phoenicopterus ruber) in the northern part of the lake.

Ο τελευταίος τρόπος γνωριμίας με την περιοχή είναι να καβαλήσει κάποιος ένα άλογο και να κάνει την βόλτα του έφιππος. Φυσικά επειδή το πιθανότερο είναι να μην είναι ο Τζον Γουέιν, αφού στην Ελλάδα δεν το έχουμε και πολύ με τα άλογα, η δραστηριότητα διεξάγεται… ας πούμε οργανωμένα, έτσι μπορούν να συμμετάσχουν άνθρωποι που δεν γνωρίζουν ούτε πόσα πόδια έχει το άλογο, αλλά θέλουν να δοκιμάσουν. Ως άνθρωποι που έχουμε θητεύσει αρκετά χρόνια δίπλα στα άλογα και επειδή τα άλογα έχουν το κακό συνήθεια να χαρακτηρίζονται από τα γνωρίσματα του ζωντανού οργανισμού θα συνιστούσαμε ιδιαίτερα μεγάλη προσοχή*.

Επίσης ενδιαφέρουσες θα χαρακτήριζα τις επισκέψεις στα οχυρά Ιστίμπεη και Ρούπελ. Τα οχυρά αυτά ανήκουν στην αμυντική γραμμή Μεταξά κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και με λίγα λόγια βλέπεις ένα πολυόροφο οχυρό στο οποίο εισέρχεσαι από το ρετιρέ και κατεβαίνεις στα υπόλοιπα επίπεδα που βρίσκονται κάτω από το έδαφος. Κατά την προσωπική μας κρίση το Ρούπελ έχει το όνομα, αλλά το Ιστίμπεη τη χάρη. Άσε που είναι και πιο ήσυχο, άρα πιο κοντά στα γούστα μας.


Ροδοπελεκάνοι (Pelecanus onocrotalus) στο δέλτα του Στρυμόνα.
Great White Pelicans (Pelecanus onocratalus) in the mouth of Strymonas river.

Τώρα αν κάποιος ιδρώσει από όλα τα παραπάνω, έχουμε και για αυτό πρόταση. Μπορεί να πάρει το λουτρό του στα ιαματικά λουτρά του Σιδηροκάστρου και του Αγκίστρου και να του κάνουν και μασάζ για να ξεπιαστεί από την οδήγηση στο βούρκο και από το κουπί στο κανό.

Τέλος πιο εξεζητημένες δραστηριότητες τις οποίες μπορεί κάποιος να εξασκήσει στην περιοχή είναι η παρατήρηση πουλιών και βέβαια η φωτογραφία άγριας ζωής και φύσης, είτε με τη βάρκα όπως ήδη είπαμε, είτε με ιδιωτικό 4Χ4 όχημα, είτε με πεζοπορία και πολύωρο καρτέρι σε κατάλληλα σημεία και πολύ-πολύ τύχη.


Το χειμώνα ο πυθμένας της λίμνης μετραπέται σε απέραντο λιβάδι. 
Στο βάθος διακρίνεται το Μπέλες.
During the winter, the lake's bottom is converted into an extended meadow.
In the background, Beles Mt.

Αλλά δεν τελειώσαμε εδώ, καθώς το πρώην Ανατολικό Μπλοκ δεν είναι μακριά. Ο Προμαχώνας στα σύνορα με τη Βουλγαρία απέχει λίγα χιλιόμετρα από τη λίμνη. Περνάς τα σύνορα χωρίς διατυπώσεις και η Βουλγαρία ανοίγεται μπροστά σου να τη γνωρίσεις. Αν δεν υπάρχει πολύ ώρα, μία μικρή επίσκεψη ως το χωριό Μελνίκ αρκεί για αρχή. Θαυμάζουμε τη βαλκανική παραδοσιακή αρχιτεκτονική, ο οικισμός είναι τέλεια διατηρημένος, δοκιμάζουμε τοπικές γεύσεις και τοπικά κρασιά, τα οποία τουλάχιστον τους προηγούμενους αιώνες φημίζονταν, και το απόγευμα είμαστε στη λίμνη να θαυμάσουμε το ηλιοβασίλεμα που λέγαμε.


Γιορτάζοντας τον ερχομό της ημέρας, αργυροπελεκάνοι (Pelecanus crispus).
Celebrating the start of the new day, Dalmatian Pelicans (Pelecanus crispus).

Για την ιστορία, εμείς όλα τα χρόνια ότι κάνουμε από τις παραπάνω δραστηριότητες τις κάνουμε με βάση τον ξενώνα Οικοπεριηγητής στο χωριό Κερκίνη κοντά στη λίμνη, όπου προσφέρει ανθρώπινο περιβάλλον, καλό φαγητό, καλόν ύπνο, καλό καφέ, ενημέρωση για το οικοσύστημα, ενοικίαση ποδηλάτων, περιηγήσεις με κανό, βαρκάδες με καπετάνιους-ξεναγούς και ευκολίες στους φωτογράφους, μηχανοκίνητες περιηγήσεις με τα πανίσχυρα και ειδικά τροποποιημένα Land Rover και πολλές πληροφορίες για ότι χρειαστεί ο καθένας. Επίσης, επειδή πάντα για εμάς θα ισχύει το τα του καίσαρος τω καίσαρι, πρέπει να τονιστεί ότι ο ιδρυτής και ψυχή του ξενώνα και του οικοπεριηγητικού κέντρου, ο Γιάννης Ρέκλος, μπορεί να θεωρηθεί ένας από τους πατριάρχες του εναλλακτικού τουρισμού στην Ελλάδα, ξεκινώντας την επιχείρηση όταν η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων νόμιζε ότι διακοπές ήταν μόνο η Πάρος, η Χαλκιδική, άντε και το χωριό μας.

Η λίμνη βρίσκεται στο νομό Σερρών και απέχει περίπου 630 χλμ από την Αθήνα και περίπου 95 χλμ από τη Θεσσαλονίκη. Η πρόσβαση είναι εύκολη καθώς η διαδρομή και από τις δύο πόλεις δεν περιλαμβάνει κάποιο δύσκολο τμήμα. 

Τόπος γλυκός και φιλόξενος είναι η Κερκίνη και η φύση στα καλύτερά της. Πιθανώς τελικά να ήξεραν τι έγραφαν εκείνοι που έστησαν την πινακίδα και να είναι πράγματι το σύνορο της φύσης**.

*Εννοείται βέβαια, όπως πάντα θυμίζουμε, ό,τι από τα παραπάνω ο καθένας αποφασίσει να κάνει, τα κάνει με απολύτως δική του ευθύνη και ο σκοπός του παρόντος εξαντλείται μόνο στην παρουσίαση.
** Όλες οι φωτογραφίες προέρχονται από την περιοχή της λίμνης. 

 


Με το ένα πόδι στην Βουλγαρία (αριστερά) και το άλλο στην Ελλάδα (δεξιά), 
στην κορυφογραμμή του Μπέλες, στο βάθος η λίμνη Κερκίνη.
On the border line between Bulgaria (left) and Greece (right), ridge of Beles Mt, 
in the background Kerkini lake is discerned.


Λίμνη Κερκίνη, αγριόκυκνοι (Cygnus cygnus).
Kerkini lake, Whooper Swans (Cygnus cygnus).


Ζαρκάδι (Carpeolus carpeolus) στην παραλίμνια περιοχή.
Roe deer (Carpeolus carpeolus) in the surrounding area of the lake.


Ραμφομαχία το ξημέρωμα, αργυροπελεκάνοι (Pelecanus crispus).
Beak fight at dawn, Dalmatian Pelicans (Pelecanus crispus).


Λίμνη Κερκίνη, ανατολή.
Kerkini lake, the sunrise.


Μαυροκιρκίνεζο (Falco vespertinus).
Red-footed Falco (Falco vespertinus).


Η λίμνη και το βουνό συγκροτούν ένα ιδιαίτερα σημαντικό οικοσύστημα.
Kerkini lake and Beles Mt. constitute a particularly important ecosystem.


Αγριόγατα (Felis silvestris silvestris) στην παραλίμνια περιοχή. Πρόκειται για το 
μοναδικό άγριο αιλουροειδές που επιβιώνει στην Ελλάδα.
European Wildcat (Felis silvestris silvestris) in the fields around the lake. 
This is the only wild feline still surviving in Greece.



Χειμερινή άποψη του δάσους οξιάς στο Μπέλες.
Winter view of Beech forest on Beles Mt.


Διπλό ουράνιο τόξο πάνω από τη λίμνη.
Double rainbow above the lake.


Κοπάδι νεροβούβαλων (Bubalus bubalis) διασχίζει τη λίμνη.
A herd of Water-Buffulos (Bubalus bubalis) is crossing the lake.


Σταυρωμένο στο κενό, κορμοράνοι (Phalacrocorax cardo).
Crucified in void, Great Cormorants (Phalacrocorax carbo). 


Όρος Μπέλες.
Beles Mt. 


Φοινικόπτερα (φλαμίνγκο - Phoenicopterus ruber) στη λίμνη. 
Flamingos (Phoenicopterus ruber) in the lake.


Ροδοπελεκάνοι (Pelecanus onocrotalus).
Great White Pelicans (Pelecanus onocrotalus). 


Αρσενικά φερεντίνια (Netta rufina), είδος πάπιας.
Male Red-creasted Pochard (Netta rufina), species of duck.


Τα χρώματα την ώρα της ανατολής το χειμώνα στη λίμνη είναι απίστευτα.
Kerkini lake, at sunrise in the winter the colours are unbelievable.


Ανθισμένα νούφαρα.
Blooming water-lilies carpet.


Ροδοπελεκάνοι (Pelecanus onocrotalus) εν ώρα ψαρέματος.
A flock of White Pelicans (Pelecanus onocrotalus) during fishing time.


Τσίφτης ή γυπογεράκα (Milvus migrans) πάνω από τη λίμνη, στο βάθος το Μπέλες.
Black Kite (Milvus migrans) above the lake, in the background, Beles Mt.


Νεροβούβαλος, η παρουσία τους στην περιοχή χρονολογείται από την εποχή του Ξέρξη.
Water Buffulo, it is considered that they live in the area since the invasion 
of the Persian king, Xerxes, in the 5th Century BC.


Μυοκάστορας (Myocastor coypus) στην όχθη της λίμνης.
Ενδημικό είδος της Νοτίας Αμερικής που εισήχθη 
στην Ευρώπη  για την εκμετάλλευση της γούνας του.
Nutria, also known as Coypu (Myocastor coypus) on the shore of the lake.
An endemic species of South America that people brought to Europe for its fur. 


Πελαργοί (Ciconia ciconia) στη φωλιά τους. Πολλές φωλιές πελαργών 
μπορεί να βρει κάποιος στους οικισμούς Κερκίνη και Λιβαδιά.
White Storks (Ciconia ciconia) in their nest. Many such nests can be found 
in Kerkini and Livadia settlements.


Τσαλαπετεινός (Upupa epops), καλοκαιρινός επισκέπτης της λίμνης.
Hoopoe (Upupa epops), a summer visitor.


Αργυροπελεκάνοι (Pelecanus crispus) το ξημέρωμα.
Dalmatian Pelicans (Pelecanus crispus) at dawn.


Δάσος οξιάς στο Μπέλες. Οι οξιές το χειμώνα κοκκινίζουν.
Beech forest on Beles Mt. In winter it becomes red.


Κοπάδι νεροβούβαλών.
A herd of Water Buffaloes.


Σύναξις το ξημέρωμα.
Assembly at dawn.

We always liked lakes. Initially, to be honest, we liked the images, which depicted lakes, as the only one we had visited until we began travelling on our own, was a manmade lake close to Athens, constructed in order fresh water runs from our taps. Since already 80s we had started hearing of Kerkini lake, as a… must winter destination, and simultaneously of a brilliant wetland. We do remember a funny story from that period, when watching a commercial poster depicting a hut within a lake, we surly considered that this was Kerkini lake. We did not even know where Kerkini was located, and we were sure that the lake of the poster was Kerkini. Whether it was or was not a must, the perspective of wildlife and landscapes which we hoped to find there, made Kerkini lake part of our travel wish-list very soon.

So, when the time came, we took the road to the lake, full of so many expectations that we had for a few places. Not only our expectations came true, but moreover what we met there was much more than what we expected.


Λίμνη Κερκίνη, όρος Μπέλες.
The earth, the lake, the mountain, the snowy zone. 
Kerkini lake and Beles Mt.

The first thing that we remember was a road-sign, referring to the lake as Kerkini lake, the border of nature. We were very touched by this, even though we really never managed to catch the meaning. The second thing that impressed us was the signs, which showed the direction to Bulgaria and to… Yugoslavia. Why? Only if someone grew up, when these countries were a forbidden destination for decades could get it. However, today Yugoslavia does not exist anymore.  

Entering the settlement of Kerkini, we would not say that we were excited. This totally flat landscape was a little bit strange to us. Why? It is a long discussion, because what anyone has on his mind for a place, which has just heard of, is object of psychologist study. In those cases, people usually make their own image, based on what they would like to find there or on personal experiences from other places, or even on a mind-game. 


Σταχτόχηνες (Anser anser) στον Στρυμόνα.
Greylag Goose (Anser anser), flying above Strymonas river.

However, fortunately we had already visited Holland, and we knew that the water surface of a lake can be higher than the surroundings. The lake is not visible from the surroundings due to the earthen ramparts, in fact the flood-defense, so someone must be in a higher place in order to take a view of the lake or to walk on the ramparts. All these have to do with the birth of the lake, the lake management, the rains, and the flow of Strymonas river, which is responsible for the creation of the lake. In a way, Kerkini is part of this river flow. 

The truth is that this our first visit in Kerkini proved to be so important for our future travel planning. The lake became our destination at least twice a year for a long period, and we certainly keep visiting the place. We made friends, originated from the area, locals, and travelers like us, and at the end of the day we wrote a book about the ecosystem of Kerkini and the traditional architecture of the lake surroundings (published in 2008, in Greek).


Ζευγάρι σκουφοβουτηχτάρια (Podiceps cristatus).
Couple of Great Crested Grebes (Podiceps cristatus).

Driving on Kilkis-Promachonas-Serres national road, we have to turn right to Livadia and to Kerkini settlements. Almost 800 m afterwards the homonymous settlement, we will find the lake and a small port. Only a few visitors can realize that when the lake is full of water (summer), the surface is at higher level than the surroundings, like a full of water bowl in the middle of a room, as what we can see around us, is the result of human intervention and the following conversion of the lake into a reservoir.

However, what is Kerkini, and why is it worth visiting the place? Kerkini cannot be easily described. It is a unique landscape, a landscape, which is hard to be found in Greece. It is a calm place, full of colours, so different in each period. It is a wetland area with particularly rich vegetation, sometimes a reminder of a tropic jungle, with canals, fields, woods, earthen ramparts, rivers and streams, and the lake itself, emptying and filling again and again, marking the seasons like a strange macroscopic clock. It is also the sunsets, such as the one that waited us in our first time there after a summer storm, the forest in the mouth of Strymonas river, which floods when Bulgarians open their dams, the water-buffalo herds, and definitely the birds. So many species of birds, depending on the period; species which we were considering for many years that we can find only in Africa or in other exotic places. We found most of the species in June, when the lake is full of water, and most of the birds have its mating period. Over 300 species have been recorded in the area around.


Γκισάρια (Aythya ferina).
Common Pochards (Aythya ferina).

This landscape has also a… back! Yes, a back. This is Beles Mt., known as Kerkini in antiquity. Beles guards the area from the north, and as the low altitude of the lake reaches up the foot of the mountain, it seems much more impressive.

At the same time, Kerkini is also what we already lost, like the reed-bed, from which just a small part survives, the acres of the river mouth’s forest, which were drowned when the level of the lake was elevated within the new earthen ramparts, the extended water-lily carpet, and some other things, which once made the place even more beautiful. We all hope to recover them again, but it will not happen if we keep acting in the same way, retaining the same ecosystem management. Nevertheless, we will not deal with what destroyed the paradise that George and Captain Dimitris described me during our boat tours.


Δραματικό ηλιοβασίλεμα στη λίμνη.
Dramatic sunset above the lake.

The visitor of Kerkini has the chance to engage in many activities, but first of all, it is a rest place. Do trust us, the landscape is ideal for both, mental and physical rest. Perhaps, someone can ask, ok for the mental rest, but how one can get rest through the landscape? It is in vain, trying to explain it. Only a visit can make us to realize this.

On the other hand, the local cuisine is an amazing experience. The visitor can find excellent veal, and of course unique buffalo meat, in steaks, sausages, burgers, or cooked in clay-pot. Other products are buffalo yogurt, buffalo milk, buffalo butter, the traditional sweet, casan-dipi, and local pasta, both made with buffalo milk. On the other hand, the Greek cousin is present with its typical plates with vegetables or not.


Λευκοτσικνιάς (Egretta garzetta) συλλαμβάνει βάτραχο.
Lunch time for a Little Egret (Egretta garzetta).

However, we talked about activities and for sure, resting and eating are not activities. In our opinion, the best that the visitor can do is to spend as much time as he/she can at the field. There are so many activities, perhaps as many as the landscapes around. The area is almost totally flat, so both, hiking and cycling on the surroundings of the lake are ideal activities. If someone likes to increase the degree of difficulty, can move to the paths or the dirt roads of Beles Mt., under the fir-trees, the black pine-trees (Austrian pine), and the beech-trees. It does not matter whether we do not have our own bicycle, as we can hire as many we need.  

The best way to discover the lake is by canoe, as it is quite and can move upon swallow water. Certainly if we do not like rowing, booking a boat tour will make things easier and faster. The boat is the best way for anyone to approach the birds, so it is also ideal for wildlife photographers. In this case, it would be better to book a private boat tour. It is easily understood that trying to take pictures with a 500-600 mm lens, while 8-10 people scream and move on the boat, is simply impossible. The best time for a photographer to start the boat-tour is at dawn, even though at this time, the temperature is low and the breeze is extremely cold.


Μελισσοφάγοι (Merops apiaster).
Bee-eaters (Merops apiaster).

Running out of activities on the earth and the water, the solution is around the middle, earth and water together. That is mud! Amazing landscapes are waiting for us at the surroundings of the lake for off-road tours. After the rain, the terrain of the dirt-roads can be converted into mud-traps, raising the adrenaline. Nevertheless, the adrenaline can raise more than what we would hope, as the mud could be really deep, capturing our off-road vehicle. This is the reason that the activity must be carried out in groups of vehicles. If we do not have our own off-road vehicle, we can book an off-road tour. In that case, someone else has to worry about how deep the mud is, and for the recovery of the vehicle in case that it gets stuck, without losing the adventure. It is worth booking such a tour, even if the terrain is dry. The off-road vehicle can approach places that a regular car cannot even… imagine. On the other hand, driving a regular car, the route that running on the shore of the lake from the small port of Kerkini settlement to Lithotopos dam is really interesting and much easier. There are also interesting routes for off-road tours on Beles Mt.

The last way for the visitor to browse the area is horse-riding. If you like this activity, take a look and judge on your own.


Αργυροτσικνιάς (Casmerodius albus) στο ανάχωμα της λίμνης.
Great Egret (Casmerodius albus) on the earthen ramparts of the lake.

If someone is interested for more recent history, we would characterize the visits to the fortresses Istibey and Roupel on Beles Mt. as really amazing. The fortresses belonged to Metaxas defense line in the Second World War, against the German invasion. These were multi-storey underground military constructions, facing the north. The entrance is situated at the top. We like more Istibey fortress, even though is smaller, maybe because it is quieter.

Last but not least, after having a series of activities, we will definitely sweat, but there is no reason to worry about. Visiting the traditional baths in Sidirokastro and in Agistro towns we can feel like we have just waked up.

More specialized activities that someone can engage in, are birdwatching and wildlife photography booking a boat tour, as already mentioned, or just hiking, driving his own off-road vehicle or ambushing for hours in the suitable point for a good shot*.

Kerkini can also be the base for a short trip to Bulgaria. If we do not have much time, Melnik is a village close to the borders. As it preserves the majority of its traditional houses, built in urban Balkan traditional architectural style, is a good idea for a short time excursion.


Στο λιμανάκι της Κερκίνης μετά τη βροχή.
The little port of Kerkini settlement after the rain.

We would like to mention, when we visit the area we always stay in Oikoperiigitis hotel. In fact it is not just a hotel, with great accommodation, restaurant with local plates and hot coffee.  Oikoperiigitis in Greek means eco-traveler, and it is a real ecotourism centre, where the visitor can book canoe tour, boat tour, 4X4 off-road tour, which is carried out by specially upgraded Land Rovers, can hire bicycles, and can take the appropriate info about the lake and the eco-system of Kerkini. All these were established and developed by Giannis Reklos, one of the pioneers of the alternative tourism in Greece. Oikoperiigitis hotel is located in Kerkini settlement, close to the lake.


Αλκυόνα (Alcedo atthis) στην όχθη της λίμνης.
Kingfisher (Alcedo atthis) on the shore of the lake. 

Kerkini lake is located in the north part of Greece, Serres prefecture, and is around 630 klm (almost 300 miles) away from Athens and around 96 klm (almost 50 miles) from Thessaloniki. Mainly due to the almost flat terrain, driving from both cities to this area is quite easy.

The area of Kerkini lake is a really sweet place, and nature is always wearing its formal dress. Sometimes we do think that maybe, people, who set this sign, knew something more than us, and Kerkini is indeed the border of nature**.

*We would like to underline that what activity anyone decides to engage in, it is by his own responsibility, and the purpose of the article is limited to the presentation.
** All photos were taken in Kerkini area.



Ο αργυροπελεκάνος (Pelecanus crispus) είναι ο άρχοντας της Κερκίνης.
Dalmatian pelican (Pelecanus crispus) is the lord of the wetland.


Λίμνη Κερκίνη, συχνά τα σύννεφα της υγρασίας χρωματίζονται από το ηλιοβασίλεμα.
Kerkini lake, the clouds often are coloured by the sunset.


Κρυπτοτσικνιάς (Ardeola ralloides) συλλαμβάνει το γεύμα του.
Lunch time for a Squacco Heron (Ardeola ralloides).


Στην Κερκίνη αξίζει να αφήσεις το κρεββάτι σου νωρίς.
In Kerkini lake, it is worth to leave your bed early.


Ξύλινη εξέδρα, κατασκευασμένη για να βοηθήσει του Αργυροπελεκάνους να φωλιάσουν.
Wooden structure, made to support the Dalmatian Pelicans to nest.


Χουλιαρομύτες (Platalea leucorodia) στο δάσος του Στρυμόνα. 
Θεωρείται το σπονδυλωτό με το γρηγορότερη αντανακλαστική κίνηση.
Forest of Strymonas river mouth. Spoonbills (Platalea leucorodia). 
It is considered as the vertebrate with the faster reflex.


Ο ξενώνας "Οικοπεριηγητής" στον οικισμό της Κερκίνης 
είναι ένα πραγματικό οικοπεριηγητικό κέντρο.
"Oikoperiigitis Hotel" in Kerkini settlement is a real ecotourism centre.



Ξενώνας Οικοπεριηγητής, υπέροχα άνετα δωμάτια 
και εστιατόριο με ποικιλία γεύσεων.
"Oikoperiigitis Hotel", great accommodation, great restaurant services.



Βουβαλίσια λουκάνικα, σουτζουκάκια και μπριζόλες 
περιλαμβάνονται στις τοπικές σπεσιαλιτέ του εστιατορίου του "Οικοπεριηγητή".
Water-buffalo sausages, burgers, and steaks are included 
to the local specialties of "Oikoperiigitis"   


Το βουβάλι στη γάστρα με κόκκινη σάλτσα είναι τοπική σπεσιαλιτέ.
Local recipe with buffalo meat, cooκed in the clay-pot with tomato sauce.


Καζάν ντιπί, τοπικό γλυκό με βουβαλίσιο γάλα.
Cazan dipi, local sweet made with buffalo milk.




Οι 4Χ4 περιηγήσεις με τα Land Rover του "Οικοπεριηγητή" 
αποτελούν πραγματική εμπειρία περιπέτειας.
Booking an off-road tour with the Land Rovers of "Oikoperiigitis", 
the visitor can experience the real adventure. 


Ανάκτηση οχήματος στο χιόνι. 
Οι ιδιωτικές 4Χ4 περιηγήσεις πρέπει να γίνονται σε ομάδες.
Vehicle recovery in the snow.
The private off-road tour must be carried out in groups. 


Περιήγηση 4Χ4 στο χιονισμένο τοπίο της λίμνης.
Off-road tour in the snowy landscape of the lake.



Πεζοπορία στο Μπέλες με τον "Οικοπεριηγητή".
Hiking on Beles Mt. with "Oikoperiigitis". 


Φωτογράφιση άγριας ζωής με τη βάρκα του "Οικοπεριηγητή".
Wildlife photographing with the boats of "Oikoperiigitis".


Περιήγηση με βάρκα στη λίμνη με τον "Οικοπεριηγητή".
Boat tour in Kerkini with "Oikoperiigitis".



Τα κανό του "Οικοπεριηγητή" είναι ένας διαφορετικός 
τρόπος να εξερευνήσει κανείς τη λίμνη.
The canoes of "Oikoperiigitis" are a different way to explore the lake.



Οι περιηγήσεις του "Οικοπεριηγητή" περιλαμβάνουν και παρατήρηση πουλιών.
Bird watching during an "Oikoperiigitis" tour.



Ο επισκέπτης μπορεί να νοικιάσει ποδήλατα στον "Οικοπεριηγητή". 
Η ποδηλασία στη γύρω περιοχή είναι συναρπαστική δραστηριότητα.
The visitor can hire bicycles from "Oikoperiigitis". 
Cycling is amazing in the area around.


Βουλγαρία, οι οικισμός του Μελνίκ είναι ιδανικός 
για μία μικρή εξόρμηση στη γειτονική χώρα από τη λίμνη.
Bulgaria, Melnik settlement, ideal place for a short trip from Kerkini lake.