Showing posts with label Χαλκιδικό αλφάβητο. Show all posts
Showing posts with label Χαλκιδικό αλφάβητο. Show all posts

Sunday, November 22, 2020

Χαλκίδα, η συνοικία Κάστρο, ο Καράμπαμπας και η προέλευση του Λατινικού αλφάβητου - Chalkida city, historical monuments, and the origin of the Latin Alphabet

 κείμενα - φωτογραφίες, text - images: Babis Pavlopoulos - iconstravel photography
γλώσσα, languages: Ελληνικά - English


Η Χαλκίδα είναι όμορφη πόλη. Όμορφη φυσικά για τη σύγχρονη Ελλάδα, η οποία βέβαια δεν φημίζεται για την αισθητική της. Όμως θα μπορούσε να είναι και μία αντικειμενικά όμορφη πόλη, αν π.χ. η μοίρα της της επιφύλασσε μία εξέλιξη παρόμοια με εκείνη του Ναυπλίου. Αυτό όμως δεν συνέβη και ουσιαστικά η πόλη ακολούθησε τη μοίρα των υπόλοιπων ελληνικών πόλεων. Όμως η θέση της ως συνδετικό κρίκος ανάμεσα στην Εύβοια και την Στερεά Ελλάδα, το τοπίο με τα… φιόρδ θα τολμούσαμε να πούμε, ο πορθμός του Ευρίπου και τα ζαβά νερά του που πηγαινοέρχονται ίσια και ανάποδα, της δίνει μία απροσδιόριστη γοητεία. Τα νερά του πορθμού αλλάζουν κατεύθυνση κάθε έξι ώρες με ένα ενδιάμεσο δεκάλεπτο στασιμότητας, μία κανονικότητα, όμως, της οποίας η συνέχεια μπορεί να διακοπεί ανά διαστήματα για λίγες ημέρες. Όμως η Χαλκίδα δεν είναι μόνο αυτά, δεν είναι μόνο η παλαιά κινητή γέφυρα που πραγματικά αξίζει να χαζεύει κανείς τη λειτουργία της, δεν είναι μόνο η παραλία με το κλασσικότερο κάγκελο πιθανώς σε ολόκληρη την Ελλάδα, τα καφέ και τα εστιατόρια. Είναι πολύ περισσότερα. Πριν πάμε όμως να δούμε τι περισσότερο είναι η πόλη, ας δούμε πρώτα μία πτυχή της ιστορίας της, τόσο μοναδική όσο όμως και άγνωστη, η οποία μπορεί να μην αντανακλάται στην ίδια την πόλη σήμερα, αλλά σίγουρα το κάνει σε ολόκληρο τον κόσμο. Η πτυχή αυτή έχει να κάνει με την γραφή και την καταγωγή του Λατινικού αλφάβητου!


Τοπογραφικό σχεδιάγραμμα της Χαλκίδας κατά τους περασμένους αιώνες. 
Ανατολικά η ενδοχώρα της Εύβοιας, δυτικά η Στερεά Ελλάδα, ενώ στο μέσο του πορθμού 
διακρίνεται το επιθαλάσσιο οχύρωμα του Jacques dAvenses.
Ground plan of Chalkida city of previous centuries. On the east, Euboea island hinterland, and on the west, mainland Greece. The once standing in the middle of the strait sea-fortress is discerned.

Το αρχαίο Ελληνικό αλφάβητο δεν ήταν ένα. Πέρα από αυτό που γνωρίζουμε και έφτασε ως τις ημέρες μας, αλλά και αυτό όχι ακριβώς ίδιο, υπήρχαν διάφορες παραλλαγές, ορισμένες από τις οποίες πολύ κοντά σε αυτό που σήμερα ονομάζουμε Λατινικό αλφάβητο. Μία από αυτές ήταν και το Χαλκιδικό, το οποίο μάλιστα ομοίαζε με το Βοιωτικό, το Κρητικό και της Ρόδου. Το αλφάβητο αυτό μάλιστα φαίνεται να είχε εξαπλωθεί στην Εύβοια, αφού το χρησιμοποιούσαν και οι αρχαίοι Ερετριείς. Στο νότιο τμήμα της Ιταλικής χερσονήσου, κοντά στη Νάπολη, έχει ανασκαφεί η αρχαία πόλη Κύμη που θεωρείται ότι ιδρύθηκε ως αποικία Ευβοέων το τελευταίο τέταρτο του 8ου αιώνα, όταν άρχιζε ο Ελληνικός αποικισμός της Δύσης. Η αρχαιολόγος Έφη Σαπουνά - Σακελλαράκη υποστήριζε με άρθρο της στο περιοδικό Αρχαιολογική Εφημερίς (από τα αρχαιότερα αρχαιολογικά περιοδικά του κόσμου), ήδη από το 1984 ότι υπήρξε η πόλη της αρχαίας Κύμης στην Εύβοια, πριν ακόμα υπάρξουν ανασκαφικά ευρήματα. Τα επόμενα χρόνια όμως στο λόφο Βιγλατούρι Οξυλίθου, κοντά στη σύγχρονη πόλη της Κύμης, άρχισαν να έρχονται στο φως από την αρχαιολόγο αρχαία κατάλοιπα, τα οποία στη συνέχεια έδωσαν σημαντικά ευρήματα και κτηριακά υπολείμματα που υποδήλωναν την ύπαρξη πόλης στη θέση αυτή, αποδεικνύοντας την ύπαρξη της αρχαίας Κύμης. Η σύνδεση της αρχαίας αυτής πόλης με την ομώνυμη αποικία στην Ιταλική χερσόνησο είναι προφανώς ένα τμήμα του δρόμου ή ακόμα και ο ίδιος ο δρόμος που ακολούθησε το Χαλκιδικό αλφάβητο προς τη δύση. Από εκεί και πέρα θεωρείται ότι πέρασε στους Ετρούσκους και τα πράγματα πήραν τον δρόμο τους.

 

Πίνακας του αρχαίου Ελληνικού, Χαλκιδικού και πρώιμου Λατινικού αλφαβήτου.
Table of the ancient Greek, Chalcidian, and early Latin alphabet.

Το Ελληνικό αλφάβητο, βασισμένο στο Φοινικικό θεωρείται ότι εμφανίζεται βάσει ευρημάτων τον 8ο αιώνα π.Χ. Περίπου στο ίδιο χρονικό σημείο πρέπει να τοποθετηθεί και η εμφάνιση των παραλλαγών του. Επιπροσθέτως, αξίζει να σημειωθεί ότι στο νησάκι Ίσκια της νότιας Ιταλίας, όπου και μία, επίσης, από τις αρχαιότερες ελληνικές αποικίες στη Δύση, οι Πιθηκούσσες, βρέθηκε πήλινη κούπα, γνωστή ως κύπελο του Νέστωρα, η οποία φέρει την αρχαιότερη γνωστή επιγραφή Χαλκιδικού αλφάβητου. Το κύπελο χρονολογείται την περίοδο 700-750 π.Χ. και πιστεύεται ότι κατασκευάστηκε σε εργαστήριο της Ρόδου.
Βεβαίως πρέπει να σημειωθεί ότι η παραπάνω άποψη μπορεί να είναι πιθανώς η επικρατέστερη για την προέλευση του Λατινικού αλφαβήτου, αλλά όπως στα περισσότερα παρόμοια θέματα υπάρχουν και διαφορετικές απόψεις.

Στη σημερινή Χαλκίδα βέβαια ομιλούν την ίδια Ελληνική με την υπόλοιπη χώρα, ενώ χρησιμοποιούν και το ίδιο αλφάβητο, έτσι ο επισκέπτης της πόλης για το μόνο που έχει να ανησυχεί είναι να διαλέξει μία από τις δύο επιλογές που του προσφέρονται. Η μία είναι να παραμείνει στις όχθες του πορθμού Ευρίπου για καφέ, φαγητό και περπάτημα δίπλα στα πήγαινε-έλα νερά και η άλλη, εκτός από τα παραπάνω που σαφώς επιβάλλονται, να κάνει και ένα περίπατο πίσω από το παραλιακό μέτωπο της ευβοϊκής ακτής προς τη νότια πλευρά της πόλης. Εκεί βρίσκεται το παλιό τμήμα της πόλης, η συνοικία Κάστρο. Τα τείχη βέβαια μπορεί να έχουν κατεδαφιστεί εκτός από ένα μικρό τμήμα, ενώ συγχρόνως κατεδαφίστηκε και το επιθαλάσσιο κάστρο πάνω στον πορθμό στην παλαιά είσοδο της πόλης, το οποίο αν σωζόταν θα αποτελούσε ένα εξέχον κόσμημα για την Χαλκίδα, αλλά υπάρχουν ακόμα ίχνη των λαών που πέρασαν και κυριάρχησαν στην περιοχή και μάλιστα άξια ιδιαίτερης προσοχής. Αν δε ο επισκέπτης αποφασίσει να ανέβει και ως τον λόφο Φούρκα στη απέναντι βοιωτική ακτή στο φρούριο, τότε σίγουρα θα έχει πάρει την καλύτερη δυνατή ολοκληρωμένη άποψη για την ιστορία της Χαλκίδας και όλα αυτά σε μία μόλις ημέρα, μαζί με τον καφέ και το φαγητό στην υπέροχα διαμορφωμένη παραλία της πόλης! 

Το κατεδαφισμένο κάστρο του Ευρίπου σε φωτογραφία του 1870 (πηγή: evia-halkida.blogspot.com). Το επιθαλάσσιο οχύρωμα υψωνόταν εκεί που σήμερα βρίσκεται η παλαιά γέφυρα. Άποψη από την πόλη.
The demolished castle of Evripos in a photo taken in 1870 (from: evia-halkida.blogspot.com). The sea-fort was standing at the position of the today bridge. View from the city.

Ο Εύριπος, η βυζαντινή Χαλκίδα (Εύριπος - Έγριπος - εις τον Έγριπον - Negripo - Negrepo -…) γνωστή για αιώνες ως Negroponte, αποτελούσε στα μέσα του 12ου αιώνα μία μεγάλη και σημαντική πόλη. Οι Ενετοί εγκαταστάθηκαν στην πόλη ήδη από το 1082, επωφελούμενοι από τα προνόμια που τους παραχώρησε ο Αλέξιος Α΄ Κομνηνός, εις αντάλλαγμα των υπηρεσιών τους στην απόκρουση των Νορμανδών του Ροβέρτου Γυισκάρδου (Robert Guiscard). Μετά την 4η σταυροφορία, το 1204, όμως φρόντισαν να γίνουν οι απόλυτοι κύριοι της πόλης, αλλά και της Εύβοιας. Αρχικά είχαν κάποια προβλήματα, καθώς την ίδια στιγμή διεκδικούσαν και την Κρήτη, αλλά το 1216 η Χαλκίδα γνωρίζουμε ότι έχει Ενετό Βάιλο. Πάντως η Φραγκοκρατία στη Χαλκίδα ξεκινά νωρίτερα, το 1205, όταν ο Φλαμανδός Jacques dAvenses καταλαμβάνει την πόλη, εγκαθιστά φρουρά και χτίζει κάστρο στο μέσο του στενού του πορθμού Ευρίπου. Οι προσπάθειες των Βυζαντινών το δεύτερο μισό του ιδίου αιώνα, μετά την ανασύσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, για ανακατάληψη της Εύβοιας δεν ευοδώθηκαν. Οι Ενετοί κράτησαν την Χαλκίδα ως το 1470 όταν σημειώνεται η κατάληψη της πόλης από τον ίδιο τον Σουλτάνο, Μωάμεθ Β΄ Πορθητή. Η πόλη παραμένει τους επόμενους αιώνες τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ως την απελευθέρωσή της, το 1833.



Η Χαλκίδα τον 19ο αιώνα με το επιθαλάσσιο κάστρο του dAvenses και τα τείχη 
πριν την κατεδάφισή τους. Δεξιά διακρίνεται ο ναός της Αγίας Παρασκευής.
Chalkida in the 19th Century. The sea-fortress of Jacques d’ Avenses, and the walls 
of the city are discerned, as well as the church of Agia Paraskevi.

Τα τείχη της ευβοϊκής πρωτεύουσας κατεδαφίστηκαν το 1890, μαζί με το επιθαλάσσιο κάστρο. Ο Εβλιγιά Τσελεμπή (Τούρκος περιηγητής του 17ου αιώνα) γράφει το 1670 ότι τα τείχη της πόλης είχαν σχήμα πενταγώνου και τρείς σειρές οχυρωμάτων, ενώ ενισχύονταν από δέκα πύργους συν το ανεξάρτητο κάστρο του dAvenses στη γέφυρα. Το τελευταίο, ήταν επιφορτισμένο, όπως εύκολα καταλαβαίνει κανείς, με την φύλαξη της εισόδου τόσο στην πόλη, όσο και σε ολόκληρη την Εύβοια δια ξηράς, αν και τα τείχη στην πίσω πλευρά της πόλης είχαν τάφρο. Η πρόσβαση σε αυτό, τουλάχιστον κατά την τελευταία φάση του, επιτρεπόταν από την βοιωτική όχθη μέσω πολύτοξης γέφυρας, ενώ από την πλευρά της πόλης προς τα τείχη και την πύλη αυτής, σύμφωνα με παλιές απεικονίσεις, υπήρχε ξύλινη αιρετή γέφυρα. Επρόκειτο για ένα μάλλον εντυπωσιακό οχύρωμα όπως δείχνουν οι απεικονίσεις αυτού από τις αρχές της τρίτης δεκαετίας του 19ου αιώνα, αμέσως μετά την απελευθέρωση της Χαλκίδας. Δεν θα επεκταθούμε στους λόγους που οδήγησαν σε αυτήν την καταστροφή, απλά θα παραθέσουμε τη δήλωση του τότε βασιλιά των Ελλήνων, Γεώργιου του Α΄, κατά την οποία χαρακτήρισε την ενέργεια αυτή ως «πράξη βανδάλων»! Δηλαδή, που να ήξερε τι θα επακολουθούσε. 

Γραβούρα με το κάστρου του Ευρίπου, βόρεια άποψη. Διακρίνεται αιρετή γέφυρα.
The old drawing presents the once impressive sea-fortress of Evripos, view from the north. 
A draw-bridge can be seen.

Ο περίπατος στο Κάστρο μπορεί να ξεκινήσει από το αρχοντικό στην οδό Παίδων. Διασχίζουμε την παλαιά γέφυρα και στρίβουμε δεξιά. Πίσω από την πλατεία ξεκινά ένα πολύ στενό δρομάκι, η οδός Παίδων. Εδώ θα συναντήσουμε το αρχοντικό, γνωστό στη βιβλιογραφία με το όνομα της οδού, το οποίο αποτελεί ένα θαυμάσιο δείγμα της βαλκανικής αστικής αρχιτεκτονικής παράδοσης που άκμασε κυρίως κατά τον όψιμο 18ο και το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, πιθανότατα όμως με βυζαντινή προέλευση. Δυστυχώς, βρίσκεται σε ιδιαίτερα κακή κατάσταση διατήρησης και αν συνεχίσει έτσι σε λίγο καιρό δεν θα υφίσταται καν, αφού μάλλον θα έχει καταρρεύσει. Έχει απαλλοτριωθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού το 1977. Το κτήριο αναφέρεται πρώτη φορά το 1840 και ιδιοκτήτης του φέρεται ο Δερβίσαγας, άγνωστο όμως αν είναι και κτήτορας της οικίας. Το πιθανότερο και σύμφωνα με τα σωζόμενα αρχικά μοροφλογικά χαρακτηριστικά του, είναι το κτίσμα να ανήκει στις αρχές του 19ου, ίσως και τέλος του 18ου αιώνα. Πρόκειται για κτήριο τριών επιπέδων σχήματος Γ με δειλή προβολή του ενός σκέλους. Νότια βλέπει σε περίκλειστη αυλή με βαριά αυλόθυρα, διακοσμημένη με λιθανάγλυφα. Η όψη προς την αυλή έφερε ημιυπαίθριους χώρους, όπως η σωζόμενη οξύκορφη τοξοστοιχία  και το μη σωζόμενο χαγιάτι άνωθεν στο ύψος της ανώτερης στάθμης. Η στάθμη αυτή που φιλοξενούσε τους καλούς χώρους της κατοικίας, τόσο προς την οδό Παίδων όσο και στην δυτική όψη του έφερε αρχιτεκτονικές προβολές, τα γνωστά σαχνισιά. Σώζονται εκείνα της ανατολικής όψης (οδός Παίδων) με τις ξύλινες καμπύλες αντηρίδες τους. Δυστυχώς, οι διάφορες χρήσεις που έχει υποστηρίξει το κτήριο έχουν επιφέρει πολλές αλλαγές στην αρχική του κατασκευή και βέβαια πολλές καταστροφές, όπως, πέρα από τα προαναφερόμενα, τα χαμένα ανοίγματα και οι άνωθεν φεγγίτες στα σαχνισιά της ανατολικής όψης.


Το αρχοντικό τους οδού Παίδων. Ένα θαυμάσιο δείγμα της αστικής, βαλκανικής αρχιτεκτονικής παράδοσης που κυριάρχησε κατά το δεύτερο μισό του 18ου και το πρώτο μισό του 19ου αιώνα. 
Δυστυχώς βρίσκεται (ακόμα) σε πολύ άσχημη κατάσταση.
The Mansion of Paidon str. This is a substantial example of urban, Balkan, traditional architecture, mainly flourished in the second part of the 18th Century and the first part of the 19th Century. 
Unfortunately it is standing (still) in a bad condition.


Η εξωτερική φαλτσογωνιά (κιοσές) του αρχοντικού είναι διακοσμημένη με λιθανάγλυφα
Τα μοτίβα που εμφανίζονται θεωρούνται τυπικά της οθωμανικής διακόσμησης.
The external corner of the mansion is adorned with stone-reliefs. 
The motifs belong to the Ottoman ornament.

Αφήνουμε το αρχοντικό και συνεχίζουμε νότια στην πλατεία Πεσόντων Οπλιτών, Εδώ υψώνεται σε σχεδόν άριστη κατάσταση το οθωμανικό τέμενος του Εμίρ Ζαδέ, παρά την καθαίρεση του προστώου και την κατεδάφιση του μιναρέ το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Πρόκειται για κτίσμα του 15ου αιώνα, σαφώς επηρεασμένο από την βυζαντινή ναοδομία και ανήκει στην πρώτη περίοδο της οθωμανικής κατάκτησης της Χαλκίδας. Έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο και σήμερα στεγάζει μέρος της μεσαιωνικής αρχαιολογικής συλλογής, αλλά δυστυχώς δεν είναι ανοικτό στο κοινό! Στον έμπροσθεν χώρο του τεμένους βρίσκεται οθωμανική κρήνη με προστώο στηριζόμενο σε κίονες και εξαίρετη ανάγλυφη διακόσμηση. Δυστυχώς τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές τόσο η πρόσοψη του τεμένους όσο και η κρήνη ήταν γεμάτα γκράφιτι (αυτή καθαρίστηκε), ενώ το προστώο της κρήνης στηριζόταν με σιδεριές, υποβαθμίζοντας βέβαια την εμφάνιση και την καλλιτεχνική αξία των μνημείων.


Το οθωμανικό τέμενος του Εμίρ Ζαδέ (15ος αιώνας), νότια άποψη.
The Ottoman temple of Emir Zade (15th Century), south view.


Τέμενος Εμίρ Ζαδέ, το μοναδικό τζαμί που σώζεται σήμερα στην πόλη.
Emir Zade mosque, the only Ottoman mosque that still survives in Chalkida.


Οθωμανική βρύση έμπροσθεν του τζαμιού. Διασώζει την εντυπωσιακή της διακόσμηση, 
καθώς και μία επιγραφή γραμμένη με αραβικούς χαρακτήρες.
An Ottoman fountain is still surviving in front of the mosque. It preserves its outstanding stone-relief decoration. An Ottoman inscription can be seen as well. 


Η πλάγια όψη της οθωμανικής βρύσης, επίσης διακοσμημένη με λιθανάγλυφα και επιγραφή.
Side view of the Ottoman fountain. This side is also adorned with stone-reliefs and an inscription.

Ο περίπατος συνεχίζεται νότια, όπου σύντομα θα συναντήσουμε το ναό της Αγίας Παρασκευής. Πρόκειται για μία ξυλόστεγη, τρίκλιτη βασιλική ηλικίας, ούτε λίγο ούτε πολύ, 1500 ετών!  Η επικρατέστερη θεωρία ανέγερσης του μνημείου υποστηρίζει ότι χτίστηκε από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό τον 5ο αιώνα, πιθανώς στα θεμέλια αρχαιοελληνικού ναού. Ο ναός υπήρξε αφιερωμένος στην Παναγία Περίβλεπτο, λόγω του ανάγλυφου της Θεοτόκου, εντοιχισμένο σήμερα στο βόρειο παρεκκλήσι. Την περίοδο της Φραγκοκρατίας, συγκεκριμένα στα μέσα του 13ου αιώνα, ο ναός ανασκευάζεται στα πρότυπα της δυτικής μεσαιωνικής (γοτθικής) ναοδομίας, παραχωρούμενος στο Τάγμα των Δομινικάνων, οι οποίοι ιδρύουν αβαείο με κεντρικό κτίσμα τον εν λόγω ναό. Κατά την Τουρκοκρατία, το 1470 ο ναός μετατρέπεται σε οθωμανικό τέμενος, αλλά προς το τέλος της περιόδου χρησιμοποιήθηκε και ως στάβλος, αποθήκη και αμαξοστάσιο. Στην Αγία Παρασκευή αφιερώθηκε μετά την απελευθέρωση. Κατά την ταπεινή μας άποψη το σημαντικότερο στο ναό είναι η ύπαρξη πολλών στοιχείων της γοτθικής ναοδομίας, κάτι εξαιρετικά σπάνιο στον ελλαδικό χώρο. Άλλωστε είναι εμφανές ότι στο ρυθμό αυτό ανήκει το μεγαλύτερο μέρος των εξωτερικών και εσωτερικών στοιχείων του ναού.


Ναός Αγίας Παρασκευής, δυτική άποψη. Το μνημείο φέρει πολλά στοιχεία 
της δυτικής μεσαιωνικής (γοτθικής) ναοδομίας.
Church of Agia Paraskevi, west view. Many features of medieval, 
western church architecture can be found on the monument. 


Ναός Αγίας Παρασκευής, άποψη του εσωτερικού χώρου. Διακρίνονται οι οξύκορφες αψίδες της τοξοστοιχίας και το ιδίας μορφής κεντρικό τόξο άνωθεν του τέμπλου. Τα οξύκορφα τόξα αποτελούν πιθανώς το πιο τυπικό χαρακτηριστικό της γοτθικής αρχιτεκτονικής.
Church of Agia Paraskevi, internal space view. The pointed arches of the arcades and the same form central arch above the iconostasis are discerned. This is perhaps the most typical feature of Gothic architecture, which was not flourished in the Greek area.


Ναός Αγίας Παρασκευής, η κεντρική αψίδα άνωθεν του τέμπλου είναι πλούσια διακοσμημένη.
Agia Paraskevi church, the central arch above the iconostasis, richly decorated.

Παρατηρήστε τα οξύκορφα γοτθικά τόξα στις τοξοστοιχίες που ορίζουν τα κλίτη του ναού εσωτερικά, το κεντρικό τόξο άνωθεν του τέμπλου με την περίτεχνη γλυπτική διακόσμηση, τα οξύκορφα γοτθικά παράθυρα, ανοιχτά ή φραγμένα -εκείνο της βόρειας όψης παραπέμπει απευθείας στο ÎΙ de France και στη Notre Dame στο Παρίσι, αν και εικάζεται ότι πρόκειται για μεταγενέστερη κατασκευή του 19ου αιώνα- τις επίσης οξύκορφες τυφλές αψίδες στην τοιχοποιία εσωτερικά, καθώς και το μεγάλο σταυροθόλιο άνωθεν του ιερού και τα μικρότερα άνωθεν των παρεκκλησίων. Σημαντικά θεωρούνται και τα κιονόκρανα, γοτθικής τεχνοτροπίας και αυτά, όπως και τα ιδίας τεχνοτροπίας ξύλινα φουρούσια της στέγης. Επίσης, προσέξτε τη θέση που υψώνεται ο πύργος του κωδωνοστασίου. Η βάση του περιέχεται στο βόρειο κλίτος του ναού σε μικρή απόσταση από την βορειοανατολική γωνία, θέση που δεν συνηθίζεται στην ορθόδοξη παράδοση, αφού  οι κατασκευές αυτές τοποθετούνται στην δυτική όψη ή είναι ανεξάρτητες του ναού. Αντίθετα, είναι ιδιαίτερα σύνηθες στην μεσαιωνική δυτική ναοδομία.

Γοτθικής τεχνοτροπίας παράθυρο στην ανατολική όψη του ναού. Ο συγκεκριμένος τύπος, 
όπου το παράθυρο χωρίζεται με κιονίσκο σε δύο κάθετα μέρη (biforium
συναντάται συχνά στην ιταλική μεσαιωνική αρχιτεκτονική.
Agia Paraskevi church, biforate, Gothic style window, on the east side. 
This style of window is common in Italian medieval architecture.


Ναός Αγίας Παρασκευής, μερική άποψη της νότιας πλευράς. 
Διακρίνονται οι αντηρίδες και ένα οξύκορφο παράθυρο.
Agia Paraskevi church, partial view of the south side. 
Buttresses and a pointed arched window can be seen.

Ενδιαφέρον έχει και η τετράγωνη διαμόρφωση της ανατολικής όψης χωρίς τις ημικυκλικές κόγχες των ορθόδοξων ναών. Η ξύλινη στέγη χρονολογείται στη λατινική μετασκευή, αφού η δενδροχρονολόγηση έχει δείξει το έτος 1223, αλλά μάλλον τα ξύλα έχουν κοπεί λίγα χρόνια αργότερα. Η δυτική όψη έχει ξαναχτιστεί τον 19ο αιώνα, αφού κατέρρευσε τμήμα της λόγω σεισμού, με αποτέλεσμα να χαθούν αρκετά από τα γοτθικά στοιχεία που την χαρακτήριζαν. Σύμφωνα με ένα σχέδιο του Christian Hansen που απεικονίζει την αυθεντική πρόσοψη του μνημείου, αυτό έφερε προστώο με οξύκορφο διαβατικό εμπροσθεν της δυτικής και κύριας εισόδου, με οξύκορφο το τόξο και της τελευταίας. Άνωθεν του προστώου ανοιγόταν χαρακτηριστικό κυκλικό παράθυρο, γνωστό στη γοτθική αρχιτεκτονική ως ρόδακας (rose window) με διακόσμηση ανάλογου ύφους, ακόμα ψηλότερα από αυτό υπήρχε ο λέοντας της Βενετίας, πιθανώς ανάγλυφος και άνωθεν αυτού τρίλοβο γοτθικό παράθυρο με οξύκορφα τόξα. Ο κάθετος άξονας της διακόσμησης ολοκληρωνόταν με έναν κυκλικό φεγγίτη πάνω από το τρίλοβο άνοιγμα. Οι δύο ελεύθερα ιστάμενοι κίονες που παραμένουν έμπροσθεν της σημερινής δυτικής πύλης ανήκαν στο καταρρεύσαν τμήμα του ναού.


Η ανατολική όψη του ναού της Αγίας Παρασκευής. Η τετράγωνη κατασκευή
έχει αντικαταστήσει τις ημικυκλικές κόγχες της ορθόδοξης παράδοσης.
Agia Paraskevi church, east side. The squarestructure substituted
the semi-circular niches of Greek-Orthodox style.

Ναός Αγίας Παρασκευής, λεπτομέρεια της βόρειας όψης. Ένα γοτθικό παράθυρο που στέλνει χωρίς χρονοτριβή τη σκέψη μας στο Île-de-Franceτην περιοχή γύρω από το Παρίσι, 
όπου γεννήθηκε η γοτθική αρχιτεκτονική.
Agia Paraskevi church, detail of the north side. Gothic style window, which mentally takes us to 
Notre Dame and to Île-de-France (literally means Island of France), 
the region around Paris, and the birth place of Gothic style.

Βγαίνουμε από το ναό και κατευθυνόμαστε στο άλλο άκρο της πλατείας, όπου στέκεται ένα μοναχικό κτήριο εκλεκτικιστικής εμφάνισης και εντοιχισμένο έναν ενετικό λέοντα άνωθεν της θύρας. Πρόκειται, πιθανώς, για το σπίτι του Ενετού Βάιλου, ανώτατου άρχοντα της Χαλκίδας και αποτελεί βέβαια το μοναδικό σωζόμενο μεσαιωνικό κοσμικό κτήριο της πόλης. Το συμπέρασμα αυτό βασίζεται σε ευρήματα κατά την πρόσφατη αποκατάσταση του κτίσματος. Στο μνημείο μπορούμε να διακρίνουμε τρείς αρχιτεκτονικές φάσεις. Η πλευρά που κοιτάζει προς το ναό, ανατολική όψη, είναι διαμορφωμένη σύμφωνα με τις αρχιτεκτονικές επιταγές του 19ου αιώνα με κορνίζες και ψευδοκίονες που στέφονται από επίκρανα. Η πίσω όψη χωρίζεται ουσιαστικά σε δύο τμήματα. Το νότιο που εμφανίζεται πιο αυστηρό και θεωρείται το παλαιότερα τμήμα του κτηρίου και το βόρειο που θεωρείται ότι ανήκει στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, προφανώς αποτέλεσμα μετασκευής. Το τελευταίο εμφανίζει αρχιτεκτονική προβολή και ημιυπαίθριο χώρο στον όροφο, στεγασμένος αυτός με κατασκευή που φέρει τόξα διπλής καμπυλότητας. Το σημαντικότερο στοιχείο όμως του κτίσματος είναι η κιονοστήρικτη στοά στο ισόγειο, η loggia, με τα κιονόκρανα να παραπέμπουν άμεσα σε εκείνα που παρατηρούμε στον ναό της Αγίας Παρασκευής απέναντι. Αν το κτήριο δεν είναι ανοιχτό, δηλαδή το πιθανότερο, πλησιάστε στην καγκελόπορτα και θαυμάστε τον υπέροχο αυτόν ισόγειο χώρο με τις οξύκορφες αψίδες που υψώνονται πάνω στους κίονες. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα λείψανα τοιχοποιίας το κτίσμα εκτεινόταν προς τα δυτικά. Βάσει κατασκευαστικών στοιχείων των πατωμάτων, θεωρείται κτίσμα των μέσων του 15ου αιώνα.

Το μοναδικό σωζόμενο μεσαιωνικό κτήριο στην πόλη, θεωρούμενο ως οικία του Ενετού Βάιλου, δυτική
άποψη. Στο κτήριο διακρίνουμε τρεις αρχιτεκτονικές φάσεις, τουλάχιστον.
The only surviving medieval building in the city, considered as the mansion of the Venetian Vaelos
(=governor), west view. Three building phases, at least, can be discerned on the building.

Η θεωρούμενη ως οικία του Ενετού Βάιλου, ανατολική άποψη.
Εμφανής η νεοκλασική επιρροή, παρά τον εντοιχισμένο λέοντα της Βενετίας.
The considered as mansion of the Venetian Vaelos, east view, influenced
by Neoclasical architecture, instead of the built-in winged lion of Venice.


Πιθανώς το πιο ενδιαφέρον τμήμα της οικίας του Ενετού Βάιλου,
η loggia με τις οξύκορφες γοτθικές τοξοστοιχίες.
Maybe, the most interesting part of the Venetian governor's mansion, the loggia.
The arcade consists of pointed arches.

Νοτιότερα της πλατείας βρίσκεται ένα στρατόπεδο. Ακολουθείστε τις πινακίδες προς λαογραφικό μουσείο και κινηθείτε παράλληλα με την μάντρα του στρατοπέδου. Ο δρόμος αυτός καταλήγει στο μοναδικό υπόλειμμα των τειχών της πόλης, το οποίο έχει διαμορφωθεί στο εν λόγω λαογραφικό μουσείο.
Άλλωστε η περιπλάνηση στου δρόμους του Κάστρου είναι αρκετά ευχάριστη, καθώς σώζονται αρκετά παλαιότερα σπίτια, αλλά λίγα από αυτά σε καλή κατάσταση.


Το μοναδικό σωζόμενο τμήμα των τειχών της πόλης.
Σήμερα φιλοξενεί το Λαογραφικό Μουσείο.
The only surviving part of the city's walls.
Today houses the Folklore Museum of the city.

Αφήνοντας το μουσείο αναζητήστε την οδό Μπαλαλαίων όπου βρίσκεται ένας  πύργος, ανάμεσα στα νεότερα κτίσματα και σε έναν κισσό που τον έχει τυλίξει. Πρόκειται πιθανότατα για ενετικό πύργο, γνωστό σήμερα ως πύργος της σειρήνας, ο οποίος έντονα θυμίζει τους επιβλητικούς  πύργους της Τοσκάνης. Ο πύργος αναπτύσσεται ιδιαίτερα καθ’ ύψος, είναι τετραγωνικής διατομής και μικρού εσωτερικού εμβαδού. Στα τέλη του 18ου αιώνα ή στις αρχές του 19ου τοποθετήθηκε στον πύργο ρολόι, ενώ λίγο πριν το 1940 μία αντιαεροπορική σειρήνα, η οποία παραμένει ως σήμερα, υποβαθμίζοντας ξεκάθαρα το μνημείο.

 

Ο πύργος της σειρήνας, μεσαιωνικό κτήριο τηςενετικής περιόδου της πόλης, βορειοδυτική και 
νοτιοανατολική άποψη. Θυμίζε έντονα τους εντυπωσιακούς Τοσκανέζικους πύργους.
The tower of siren, as it is known. This is a medieval tower, begun in the Venetian period of the city,
northwest and southeast views. The tower is a reminder of the impressive Tuscan towers in Italy.


Η πύλη του πύργου της σειρήνας. Σε ψηλότερο επίπεδο διακρίνεται μία πολεμίστρα.
The gate of the tower of siren. On a higher level a shot-slit is discerned.

Ο περίπατος στο παρελθόν της πόλης όμως δεν μπορεί να είναι πλήρης χωρίς ένα πέρασμα από την Εβραϊκή Συναγωγή, ανιχνεύοντας ουσιαστικά μία ακόμα μοναδική πτυχή της ιστορίας της πόλης. Βρίσκεται στην οδό Κώτσου, η οποία ξεκινάει περίπου από την πλατεία μετά την παλαιά γέφυρα και την αρχή της οδού Παίδων. Στεγάζεται σε ένα πολύ όμορφο νεοκλασικό κτήριο του 1855, το οποίο κτίστηκε μετά την πυρκαγιά που κατέστρεψε το παλαιότερο ένα χρόνο πριν. Έχει καεί συνολικά έξι φορές και όλες ξαναχτίστηκε στο ίδιο σημείο, αποτελώντας μία από τις παλαιότερες συναγωγές στην Ελλάδα, αλλά δυστυχώς παραμένει άγνωστο πότε χτίστηκε για πρώτη φορά. Η Εβραϊκή κοινότητα Χαλκίδας μπορεί να θεωρηθεί ως η παλαιότερη στην Ευρώπη που παραμένει χωρίς διακοπή οργανωμένη στην ίδια πόλη, αφού πιθανώς να μετρά ως και 2.500 χρόνια ιστορίας. Έχει εκφραστεί η άποψη ότι πιθανώς οι πρώτοι Εβραίοι να έφθασαν στην πόλη το πρώτο μισό του 6ου αιώνα π.Χ.


Το κτήριο της Εβραϊκής Συναγωγής (1855). Η Εβραϊκή κοινότητα
της Χαλκίδας μετρά πάνω από 2.500 χρόνια ιστορίας.
Building of Jewish Synagogue (1855). The Jewish community
in Chalkida has a more than 2.500 years history.

Κάπου εδώ τελειώνει και η βόλτα στο πάλαι ποτέ κάστρο του Negroponte.

Υπάρχει, όμως, κάτι ακόμα που πραγματικά αξίζει μίας επίσκεψης. Αυτό δεν είναι άλλο από το φρούριο του Καράμπαμπα. Το φρούριο βρίσκεται στην βοιωτική πλευρά και υψώνεται στον, κατάφυτο στις μέρες μας, λόφο Φούρκα, πάνω από τον πορθμό, ελέγχοντας τόσο το πέρασμα όσο και την πόλη. Το οχύρωμα ανήκει στην περίοδο της Τουρκοκρατίας. Χτίστηκε από τους Οθωμανούς το 1684, αλλά σχεδιάστηκε από έναν Ενετό, τον Gerolimo Galopo. Το σχέδιο ακολουθεί τις επιταγές της στρατιωτικής αρχιτεκτονικής του 17ου αιώνα, όταν κυριαρχούν τα πυροβόλα όπλα. Διαθέτει στενόμακρο περίβολο, τρείς προμαχώνες και έναν μεγάλο και επιβλητικό επτάπλευρο πύργο, η είσοδος στον οποίο επιτρέπεται από υπερυψωμένη πύλη και θολωτό διάδρομο που θυμίζει λαβύρινθο. Το οχύρωμα γενικά βρίσκεται σε ιδιαίτερα καλή κατάσταση, φιλοξενώντας συλλογή αρχιτεκτονικών γλυπτών, από την Παλαιοχριστιανική περίοδο ως το τέλος της Τουρκοκρατίας. Κατά την άποψή μας η καλύτερη ώρα να επισκεφθεί κανείς τον Καράμπαμπα είναι το απόγευμα. Ανεβείτε στις επάλξεις και θαυμάστε τη θέα προς την πόλη και τα βουνά πίσω.


Φρούριο Καράμπαμπα. Διακρίνεται μέρος του περιβόλου
και ο μεγάλος επτάπλευρος πύργος, ανατολική άποψη.
karababas fort, the central seven-sided tower and partial view of the enclosure, east view. 

Φρούριο Καράμπαμπα, ο θολωτός διάδρομος που οδηγεί στο εσωτερικό του πύργου.
Karababas fort, the barrel vaulted passageway, which leads to the internal space of the tower.


Οθωμανικές ταφικές ανάγλυφες επιγραφές στο μουσείο που στεγάζεται στο φρούριο Καράμπαμπα.
Ottoman funerary embossed inscriptions in the museum, which is housed in Karababas fort.


Μουσείο Καράμπαμπα, ο φτερωτός λέοντας της Βενετίας.
Museum of Karababas fort, the winged lion of Venice.

Βγαίνοντας από την πύλη του φρουρίου ρίχνουμε μία τελευταία ματιά προς την πόλη. Αναρωτιόμαστε πως θα φάνταζαν όλα αυτά αν δεν είχε γκρεμιστεί το επιθαλάσσιο κάστρο στον πορθμό και αν η πόλη είχε διατηρήσει λίγα ακόμα κτίσματα από τα παλαιά που γκρεμίστηκαν στο βωμό της αντιπαροχής τις προηγούμενες δεκαετίες. Έστω, ακόμα και αν βρίσκονταν σε καλύτερη κατάσταση τα υπάρχοντα, αφού η εγκατάλειψη και πολλές φορές η απαξίωση είναι φανερή περπατώντας στα στενά δρομάκια της πόλης. Τα ελάχιστα αποκατεστημένα σπίτια μάλλον δεν φθάνουν να κάνουν τη διαφορά. Αλλά, τουλάχιστον, μαζί με τα μνημεία, προσπαθούν!


Νοεκλασική οικία στην άκρη του παραλιακού πεζόδρομου της Χαλκίδας.
Neoclassical house at the end of the seaside pedestrian street in Chalkida.


Άποψη του πορθού Ευρίπου και της Χαλκίδας από τη Βοιωτική ακτή.
Τα "πήγαινε-έλα" νερά του πορθμού έχουν αποτυπωθεί στην εικόνα.
Evripos strait and partial view of the modern city of Chalkida from the Boeotian coast.
The "come and go" water stream of the strait is depected in the picture. 


Χαλκίδα, ο παραλιακός πεζόδρομος. Στο βάθος η Δίρφυς χιονισμένη.
Chalkida, the seaside pedestrian street. In the background the snowy mountain of Dirfys.

Chalcis or Chalkida is a pretty beautiful city, located close to Athens. Its location, as the connection link between mainland Greece and Euboea island the surrounding landscape with the fiord-like coasts, and Evripos strait with its crazy water donate to the city an intangible charm. The water stream in Evripos strait changes direction every 6 hours with a meantime break, when the water remains stagnant for 10 minutes. Almost once a month this circle can be broken for a few days.

However, Chalkida is not only what we mentioned. The city is not even only the seaside coffee shops and restaurants, the old, as it is known, bridge above the strait, and the coastal pedestrian street. It is much more than these. Before we go to find what the city really is, let’s quote an aspect of its history, a unique and unknown aspect, which is not reflected upon the city, but in any case it is reflected all over the world. This aspect has to do with the origin of the Latin alphabet.

The ancient Greek alphabet could be found in different variations. Some of these variations were very close to what today we name Latin alphabet. The Chalcidian alphabet, very similar to the Cretan, Boeotian (ancient Thebes region) and Rhodiot, was one of them, and it is considered that it had been expanded to the whole Euboea, as it is known that ancient Eretrians also used it.

In the south part of the Italian peninsula, close to Naples, the ancient city of Cumae has been excavated, which is considered as a colony, established by Euboeans in the last quarter of the 8th Century BC, when the Greek colonization of the West began. The archaeologist, Efi Sapouna-Sakellarakis, supported since already 1984 that the ancient city of Cumae in Euboea was really existed. Next years she excavated Viglatouri hill, close to the modern city of Cumae, Euboea, bringing into light remains of buildings and various findings, which confirmed the existence of an ancient city in this site, proving in this way the once existence of ancient Cumae. It is believed that the connection of this ancient city with the homonymous colony in the Italian peninsula is probably the route to the West that the Chalcidian alphabet followed. In the next phase, it is considered that this alphabet was adopted by the Etruscans and later by Romans.

The Greek alphabet, originated by the Phoenician alphabet, began the most likely in the 8th Century BC. This case is based on findings. Its variations’ appearance can be dated about the same period. In addition, it is worth noting that in the isle of Ischia, in south Italy, where one of the oldest Greek colonies in the West was located, named Pithekoussai, a clay cup was discovered, known as the cup of Nestor, on which the oldest known inscription of the Chalcidian alphabet can be found. The cup can be dated in the period 700-750 BC, and it is believed that was made in a workshop in Rhodes island.  

However must be noted that even though this is the prevailing view about the origin of the Latin alphabet, there are also different views, as usually happens with similar subjects.     

Certainly, today in Chalkida people speak the same Greek language as in the rest of country, using the same script, so the visitor has only to worry what option will take crossing the strait via the old bridge. The first option is to remain on the coastal pedestrian street along the come and go sea-water of the strait for walking, eating, having a coffee or a drink and the second, except for what was mentioned, to take a walk behind the coastal front of the south Euboean part of the city, in the neighborhood of Kastro (=Castle). This neighborhood constitutes the old city of Chalkida. Certainly the walls have been demolished, as well as the sea-fortress once standing on the strait, in front of the old entrance of the city, but the traces of the people who passed from the place, as invaders of course, are still visible. In addition, if someone decides to visit Fourca hill, in the mainland coast, he will definitely have the total view of the city’s history, and all these in just one day, including coffee and lunch time.  

At the middle of the 12th Century, Evripos, as the city was known in the Byzantine era, also later known as Negroponte, was a big and important city. Venetians first came in the city since already 1082, when the Byzantine Emperor, Alexios I Komnenos, granted privileges to them, in return for their services, when Normans with Robert Guiscard in charge tried to invade in Byzantine land. Nevertheless, Venetians took care to be the absolute rulers of Euboea after the 4th crusade in 1204. In fact they managed to, only after a few years due to some problems that they had in Crete, but in any case in 1216 Euboea had a Venetian Vaelos (= governor, it comes from the Latin word baiulus, means porter). After the Restoration of the Byzantine Empire in 1261, Byzantines tied to reoccupy Euboea, but they failed. Venetians retained Negroponte until 1470, when the Turk Sultan, Mehmed II the Conqueror, occupied the city. Chalkida remained under Ottoman rule until 1833, when Modern Greek State was established.

The walls of Chalkida were demolished in 1890, as well as the sea-fortress. The fortress was built by the knight, Jacques d’ Avenses, in the period 1204-1216, before Venetians take the city. The Turk traveler, Evliya Ҫelebi, wrote that in 1670 the walls of the city were standing in pentagon shape with three defense lines, reinforced by ten flanking towers plus the free-standing sea-fortress. The sea-fortress was engaged to control and secure the access to the walled city, and at the same time to the entire island, even though a moat separated the walled city from the island hinterland. During the last phase of the fortress, a multi-arched stone bridge gave access to it from the mainland coast, while on the other side a wooden draw-bridge connected it with the city. According to what we can see in the gravures or the old photos, it was an impressive structure, and if it had survived, it would be a real jewel for Chalkida. The then king of Greeks (yes, we had kings in Greece until 60s) characterized this act as act of Vandals (meaning barbarians)!

The walk on Kastro neighborhood begins from the Mansion of Paidon str., located in the homonymous street. Crossing the strait via the bridge, we have to turn on the right, where we can find a square. On the other side of this square an alley named Paidon str. starts. The Mansion is an outstanding example of urban Balkan traditional architecture, mainly flourished in the second part of the 18th Century and the first part of the 19th Century. Unfortunately, it is in very bad condition, even though it is owned by the Greek Ministry of Culture and a study for its restoration is ready since many years. The building was first mentioned in 1840 as Dervisagas property, but it is not known whether he really built it. According to its architectural features, the most likely is the Mansion was built at the end of the 18th Century, start of the 19th Century. This a three-storey construction, built in L ground plan with a timid projection of the east arm. The south side is enclosed by a walled courtyard with a heavy gate, adorned with stone-reliefs. On this side, semi-closed spaces could be found, such as the surviving arcade on the ground level and the not surviving wooden hayat upon the arcade. On the upper level of the mansion projected parts can be still seen, named sachnisia (in plural, in singular sachnisi, Persian). The projected parts are one of the most typical elements of this architectural style. The Mansion housed several different services from time to time, and probably this the reason that it lost large part of its original features.

Leaving the mansion in its silence, we keep walking to the south, searching for Pesodon Opliton (=Killed Soldiers) square. On this site, the Ottoman mosque of Emir Zade is standing in a very good condition, even though the demolition of its open portico and its minaret in the second part of the 19th Century. This is a 15th Century construction, definitely influenced by the Byzantine church architecture. It belongs to the first period of the Ottoman rule. It is a listed historical monument, and today it housed part of the medieval archaeological collection of the city, but it is not open to the public! In front of the mosque, an Ottoman fountain can be found, adorned with excellent stone-reliefs and Arabian inscriptions. 

We keep walking to the south, in order to find the Church of Agia Paraskevi. This is a wooden roof, three-aisled basilica, less or more 1.500 years old! The most prevailing opinion about the construction of the monument supports that it was built by the Byzantine Emperor Justinian in the 5th Century, maybe above the remains of an ancient Greek temple. During the Venetian rule period of the city, the most likely at the middle of the 13th Century, the church was renovated according to the western church-architectural (Gothic) style, granted to the Dominican Order. Dominicans established an Abbey and this was the main church. In the Turkish rule period, the church was converted into a mosque, but at the end of the this period, it served as a stable, a storage place, and a parking for carriages. The church was dedicated to Agia Paraskevi after the establishment of the Modern Greek State. Nevertheless, in our opinion the most important is the existence of several Gothic features on the church, something rather rare in Greece. In fact, it is obviously that the largest part of both, the external and the internal features of the church belong to this style.

The visitor can spot the pointed arches of the arcades, which divide the church in three aisles, the richly adorned central, also pointed, arch above the iconostasis, the still open or walled pointed arched windows, especially the one on the north side, which mentally takes us to Notre Dame and to Île-de-France (literally means Island of France), the region around Paris, and the birth place of Gothic style, even though it is believed as more recent construction, the also pointed blind arches on the internal masonry, as well as the large cross-vaulted roof of the sanctuary and the smaller ones above the chapels. Also important are considered the capitals of the columns, as wells the same art-style wooden corbels of the roof. Interesting is also the position that the belfry occupies, as it is included in the north aisle, close to the northwest corner, common position for the western church architecture, uncommon for the Orthodox tradition. At the Greek-Orthodox churches the bell-towers are positioned on the west side as free-standing or as adjacent structures.

It is even worth noting the square formation of the east side, without the semi-circular niches of the Orthodox churches. The wooden roof is dated at the Latin conversion, as the dendrochronological dating (Greek dendro=tree) showed the year 1223, but the wooden beams must be cut some years later. The west façade has been rebuilt in the 19th Century, as the original collapsed due to an earthquake. The result is many Gothic features, which once characterized the façade were lost. According to an old sketch of the Danish architect, Christian Hansen, which depicts the original façade, an open, pointed arched portico in front of the west, same-shaped door was situated. Above the portico there were an adorned Gothic style rose-window, the winged-lion of Venice on higher level, and even more higher an also pointed arched window, consisted of three parts. Both free-standing columns outside the today west façade belonged to the collapsed part of the building.   

On the west edge of the same square, an eclecticism building is standing with a Venetian winged-lion built-into the masonry above the door. This is the mansion of the Venetian Vaelos, and certainly the only surviving medieval house in Chalkida. We draw the conclusion due to the findings after recent renovation of the building. We can discern three building phases. The first one is the façade, which faced the church, east side, is conversed according to the architectural trend of the 19th Century, adorned with cornices, pseudo-columns, and pseudo-capitals. The second and the third can be spotted on the strict south part, which is considered as the oldest, and on the north part, belonging to the Ottoman period, perhaps a result of deformation. On this last part, a projected part can be found, as well as a semi-open space (hayat) covered by a construction with double curved arches. Nevertheless, the most important space of the mansion is the loggia with the arcade, in the ground level. The capitals is a direct reference to the capitals of Agia Paraskevi church. If the building is closed, the most likely, someone can approach the cage-door to admire this amazing place. It seems that what we can see today was once extended to the west. According to the construction of the wooden floors, the mansion can be dated at the middle of the 15th Century.

South of the square an army plant is located. Someone can follow the signs to the Folklore Museum, walking along the fence wall of the army plant. This street leads to the only remain of the city’s walls, which houses the Folkore Museum of the city. However, wandering on the streets of Kastro neighborhood is pretty pleasant, as some of the old houses are still preserved, but only a few in a good condition.

Leaving the museum, we can search for Balalaion str., where a tower is standing between the modern buildings. This is a Venetian tower, today known as the tower of siren, which is a reminder of the impressive Tuscan towers in Italy. The tower is a particularly high, slim, built in square ground plan structure. At the end of the 18th Century or start of the 19th Century a clock was placed on the tower, while before 1940 an anti-aircraft siren was added, remaining until today, clearly downgrading the monument.

Nevertheless, the walk in Chalkida cannot be completed without passing from the Jewish Synagogue, in fact searching one more unique aspect of its history. The Synagogue is located on Kotsou str., which starts from the square next to the old bridge. It is housed in a lovely neoclassical building, dated in 1855, which was built after the fire that destroyed the older. The Synagogue has been burned 6 times, and all the times it was rebuilt in the same position, actually constituting one of the oldest Synagogues in Greece. It is not known when it was built for first time. The Jewish community of Chalkida can be considered as the oldest one in Europe that remains in the same city, as perhaps has a more than 2.500 years history. The view that the first Jewish came in Chalkida in the first half of the 6th Century BC has been expressed.

Somewhere here, at this historical site our walk in Kastro of Negroponte is over.   

However, there is something more that is really worth a visit. This is Karababas fort. The fort is located on Fourka hill, on the mainland coast, above the strait, once controlling and securing the sea-passage of the strait and also the access to the city. It was built in the Ottoman period in 1684, but it was planned by the Venetian, Gerolimo Galopo. The plan followed the military architecture of the 17th Century, when battles were mainly carried out by firearms. A long-shaped enclosure, three bastions, and a seven-sided impressive great tower constitute the fortress. The access to the internal space of the great tower is allowed through a high-positioned gate and a barrel vaulted, labyrinthine-like passage. The fort is standing in a good condition, housing inside the tower a collection of architectural sculptures, dated from the early Christian period until the end of the Ottoman period. In our opinion, the best time to be there is in the evening.

The visitor can walk on the allure (=wall walk) to admire the view around. Coming out of the gateway of the fort we take a last sight to the city. We wonder about the appearance of Chalkida, whether the sea-fortress and some more of the old houses had been survived, or all the old still surviving buildings were in good condition. Probably, we will not take an answer.