text - images: Babis Pavlopoulos, iconstravel photography
languages: English, Ελληνικά
languages: English, Ελληνικά
Monemvasia,
Monemvasia, Monemvasia;
certainly written in English it is the same, actually same writing, same sound, but in
Greek you can write and pronounce this place-name with three different ways. You
have just to choose the vowel that you like to stress (visible in Greek
writing), and a distinct sound each time will touch your ears. However, any of
these ways you choose, we are talking about the same rock, the rock with the
only access (it has to do with the meaning of the place-name), the
characteristic, which gave the name to this settlement, the once powerful
Byzantine maritime town.
Nevertheless, what is Monemvasia? Monemvasia is many things. Monemvasia
is the impressive rock, a breath away from the coast, which was inhabited by
the Lacedaemonians since already the 6th Century BC. It is the
pre-mentioned only access, even though the long, Byzantine, multi-arched bridge
does not exist anymore. It is the street, leading to the walls. It is the first
impression of the visitor, watching the walls of the upper town, hung above
him, and the walls of the lower town, blocking his way, blocking his visual
contact with what there is behind.
It is the gate with the restored part next to it, where before years an
unconscious citizen constructed a parking for his “lovely” car. It is the
feeling, crossing the covered passage of the gate. It is the lost part of Greece;
here you can take an idea, here and in some other small places too. It is the
central cobbled-street, crossing the town edge to edge. It is the covered passages, the uphill
cobbled-streets, the zig-zag cobbled-streets, the staircase cobbled-streets,
all of them following the medieval town-tissue type, the labyrinthine type; it
seems as a dynamic development, even though there is evidence of
pre-planning.
It is the houses, built in rectangular ground plan, vertically placed on
the terrain’s sloping, this ancient type of building, it is the Byzantine type roof-tiles, it is also the steps on the
upper part of the masonries, constructed in order to collect the rain-water
from the roof, leaving it to run to underground cisterns. Cisterns, internally
coated with a red water-resistant plaster, known as courasani, for which many studies have been written, especially
about the ingredients.
It is the vaults, which perfectly support the floors of the buildings,
it is these strange type chimneys, we truly saw such one in Venice… they are named campana, actually, the place “smells”
Venice. Therefore, it is also the projected lintels, the well-carved parts of
the doors and windows, the arch-headed openings, and also the flame-like ones,
the late Gothic flamboyant of
Venetians and Franks… never confuse them.
It is the churches too, the church of Our Lady the Myrtidiotissa, known
also as Our Lady the Cretan, this is the name we like to call this church, it
is closer to us, the church of Elcomenos Christos, one more church dedicated to
Our Lady, the church of Our Lady the Chrissafitissa, shinning on its dapia (Italian), today it means square in Monemvasia, perhaps bastion in earlier times. Do not
hesitate visitor, come close to Saint Nicolas church, overlooking the dapia, and touch the masonry, the wind, the rain, and the
sun made it tufa-like.
Therefore it is also the dapies
(plural), the squares, but do not believe that these free spaces were existed
in the medieval era, the medieval settlements had to save space. It is the
south walls, these are the sea-walls, on which you can walk their entire
length, eavesdropping the waves on the rocky coast, but let me give you some
advice; when the strong south wind comes, take care to find yourself away. The
Archipelagos’ waves will be higher than the walls, but on the other hand you
may tell me, I would like it, and perhaps my visitor, you are right.
However, in any case we have not finished. Standing on the sea-walls, take
a look higher. This is the walks, the
zig-zag staircase, which lead to the upper town, a ruined place, today guarded
by Saint Sofia (=Wise), the Byzantine church, which you will find crossing the
fortified gate. Before you keep walking, stay, stay and turn around, and catch
the view. It is the lower town, lying under your feet, the town, the
cobbled-streets, the walls, the roofs, everything surrounded by the
Archipelagos, a really impressive view.
But, this is not the end. Monemvasia is also the light-house on the east
coast of the rock, guarding and lighting in the dark the wild landscape around.
However, Monemvasia is and also was the people, people, who passed,
people, who built and destroyed, people, who rebuilt in the perpetual cycle of
the existence and the history, it is Nicolas Kalogeras, the mason, who is
referred on a carved inscription since 1837, people who keep alive the shell. The shell of the
settlement, which had fallen into serious decay, it was semi-ruined when we
visited it for first time, but today it is ready to catch its past, even though
it has irrevocably gone. At the same time, Monemvasia is densely connected with
poetry, as it is the birth-place of a great Greek poet, Giannis Ritsos. He
likened the place to a “stone-boat”; just bring to your mind the image of the
rock when you arrived.
Keep feeling visitor, because Monemvasia is the evening serenity of the
winds’ absence, the night-sound of the boat’s engine, touching your ears
through the open window as a sweet lullaby. It is the dark winter sky,
threating the town, even though most of the times the sky is blue, this deep
blue, the big Greek blue.
Nevertheless, we finally think that Monemvasia is really none of that.
Monemvasia is a feeling, nothing else. It is just a feeling, which comes from
ourselves when we are standing in front of all these, with our mind full of
images, confusing fantasy and reality, images from past centuries, trying to
imagine the course of the centuries over this place. It is the feeling of
beauty, of simplicity, of symmetry, of momentum. This is the feeling of the indeterminate
sweetness.
Listen to me visitor, if you really do not feel every meaning of all
these, you have to do nothing here. It is not a place for you. Leave your steps
to lead you to the exit. Your flight cannot wait!
Monemvasia, May, 2016
...just bring to your mind the image of the rock when you arrived.
...είναι και ποίηση η Μονεμβασία, ο Ρίτσος με το "πέτρινο καράβι" του.
Μονεμβασιά,
Μονεμβασία, Μονεμβάσια, όπως
και να την πεις, όπως και να ακουστεί, ο ίδιος βράχος είναι, εκείνος με τη μία
και μοναδική έμβαση, χαρακτηριστικό
από το οποίο πήρε το όνομά της η πάλαι ποτέ, πίσω στους βυζαντινούς καιρούς,
ισχυρότατη ναυτική πολιτεία.
Τι είναι όμως η Μονεμβασία, όπως αρέσει σε εμάς να τη λέμε; Η Μονεμβασία
είναι πολλά πράγματα μαζί. Είναι ο εντυπωσιακός βράχος σε απόσταση αναπνοής από
τη στεριά που κατοικήθηκε από τους Λακεδαιμόνιους τον 6ο αιώνα μ.Χ.
Είναι η μοναδική έμβαση που λέγαμε
πριν, αν και δεν υπάρχει πια η πολύτοξη, πιθανότατα βυζαντινή, γέφυρα. Είναι ο
δρόμος που οδηγεί στα τείχη. Είναι η πρώτη εντύπωση του επισκέπτη, με τα τείχη
της Άνω Πόλης να κρέμονται ψηλά και εκείνα της Κάτω Πόλης να του φράζουν το
δρόμο. Να περιορίζουν την οπτική του. Να μην τον αφήνουν να δει τι υπάρχει από
πίσω.
Είναι η πύλη με την αναστάτωση της τοιχοποιίας στα δεξιά της, όπου κάποιος
ανεκδιήγητος συμπολίτης μας πριν από χρόνια είχε φτιάξει το γκαράζ του για να
βάζει το αυτοκινητάκι του. Είναι η πρώτη αίσθηση μόλις διαβείς το διαβατικό, τη
δρομική, της πύλης. Είναι ο άλλος
κόσμος που αντικρύζεις. Είναι η χαμένη Ελλάδα που εδώ μπορείς να τη δεις, εδώ
και δυστυχώς σε λίγα μέρη ακόμα της χώρας μας. Είναι το κεντρικό καλντερίμι που
διασχίζει την πολιτεία από το ένα άκρο ως το άλλο. Είναι οι καμάρες, δρομικές και αυτές, είναι και τα άλλα, τα ανηφορικά
καλντερίμια, τα φιδωτά και σκαλωτά καλντερίμια, σύμφωνα με τη μεσαιωνική χάραξη,
εκείνη του λαβύρινθου, δυναμικά ανεπτυγμένη φαίνεται εδώ, αν και υπάρχουν
στοιχεία που μπορούν να υποστηρίξουν την περίπτωση του σχεδιασμού.
Είναι τα μακρυνάρια, η πανάρχαια μορφή κατοικίας, τα μακρόστενα σπίτια
χτισμένα κάθετα στο πρανές, είναι τα μεγάλα κεραμίδια βυζαντινού τύπου, είναι
και τα «φρύδια» που παρατηρούμε να εξέχουν ψηλά στις τοιχοποιίες με αποστολή να
μαζεύουν το βρόχινο νερό από τις στέγες και να το οδηγούν μέσω εντοιχισμένων
αγωγών στις στέρνες. Είναι φυσικά οι στέρνες, οι κινστέρνες, επενδυμένες εσωτερικά με το κουρασάνι, το μοναδικό αυτό υδραυλικό κονίαμα που τόσα έχουν
γραφτεί για τη σύνθεσή του.
Είναι οι θόλοι που στηρίζουν αριστοτεχνικά τα πατώματα των κτισμάτων, είναι
αυτές οι περίεργες καμινάδες, α να μία από εκείνες που είδαμε και στη Βενετία, campana τη λένε, αλήθεια, Βενετία μυρίζει το
μέρος παντού. Μα τότε είναι και τα εξέχοντα υπέρθυρα, τα λαξευμένα μέλη των
ανοιγμάτων, τα ανώφλια, τοξωτά τα περισσότερα, παλαιά και νεότερα, είναι τα
άλλα τα φλογόμορφα ανώφλια, τα υστερογοτθικά
flamboyant των
Βενετών και των Φράγκων, ποτέ μην τους μπερδεύεις αυτούς μεταξύ τους.
Είναι και οι ναοί, η Παναγιά η Μυρτιδιώτισσα, μα Κρητικιά μας αρέσει εμάς
να τη λέμε, αισθανόμαστε πιο οικεία, ο Ελκόμενος Χριστός που δεν τον έχεις
ξανακούσει, η άλλη Παναγιά, η Χρυσαφίτισσα, να λάμπει στη ντάπια της, με το βλέμμα του Αϊ Νικόλα από πάνω της να μην την
αφήνει λεπτό. Πλησίασε επισκέπτη και χάιδεψε το επίχρισμα του ναού, πώρινο το
έκανε ο άνεμος, η βροχή και ο ήλιος.
Ακόμα, είναι οι ντάπιες, οι ανοιχτοί χώροι, οι πλατείες που λέμε για τις
σημερινές μας πόλεις, αλλά μην πιστέψει κανείς ότι ήταν πάντα έτσι, οι
μεσαιωνικές πολιτείες δεν είχαν χώρο για ξόδεμα. Είναι τα νότια τείχη, εκείνα
της θάλασσας, όπου τα περπατάς από τη μία άκρη στην άλλη, που στέκεσαι και
αφουγκράζεσαι τη φούσκα από τη νοτιαδούρα να σκάει νωχελικά στα βράχια κάτω από
την ανθρώπινη κατασκευή, αλλά καλύτερα να μην είσαι εκεί όταν ο νοτιάς θυμώσει
και ανεβάσει όλο το Μυρτώο μπροστά στην πολιτεία. Τότε τα κύματα θα υπερβούν το
ύψος των τειχών και θα σε βρέξουν, μα δεν πειράζει μπορεί να πεις και μπορεί να
μην έχεις άδικο.
Δεν είναι όμως μόνο αυτά. Από τα τείχη της θάλασσας κοίτα ψηλά. Είναι οι βόλτες απέναντι που σε φέρνουν στην Άνω
Πόλη, τον ερειπιώνα που φυλάει η Αγία Σοφία, η βυζαντινή εκκλησιά που θα
αντικρύσεις μόλις διαβείς τις οχυρώσεις της πύλης. Αλλά πριν διαβείς την πύλη,
κοίτα κάτω. Είναι και πάλι η Κάτω Πόλη με τις στέγες τα καλντερίμια, τα τείχη,
πλημμυρισμένα από την απεραντοσύνη του Μυρτώου, θέα μία, θέα μοναδική, σαν την έμβαση που σου επέτρεψε να φθάσεις εδώ.
Αλλά ούτε εδώ τελειώνουμε. Μονεμβασία είναι και ο φάρος της στο ανατολικό άκρο
του βράχου και το άγριο τοπίο ένα γύρω που φυλάει και φωτίζει τα βράδια, με τα
πέτρινα φουρούσια του σαν χέρια που σηκώνουν το φως του ψηλά.
Όμως, είναι και οι άνθρωποι, οι άνθρωποι που πέρασαν που έχτισαν που χάλασαν
και ξανάχτισαν στον αέναο κύκλο της ύπαρξης και της ιστορίας, ο Νικόλαος
Καλογεράς της επιγραφής «εν έτει ΑΩΛΖ» (1837), είναι και εκείνοι που κράτησαν
ζωντανό το κέλυφος. Ένα κέλυφος που έφτασε να μοιάζει άδειο,
μισοάδειο το προλάβαμε εμείς στην πρώτη μας επίσκεψη, μα σήμερα κοντεύει να
προλάβει την νιότη του, ακόμα και αν αυτή πέρασε ανεπιστρεπτί. Μονεμβασία όμως και
πως αλλιώς να γινόταν, είναι και ποίηση, ο Ρίτσος με το πέτρινο καράβι του, αλλά και τη Ρωμιοσύνη του, τη Ρωμιοσύνη μας.
Είναι η βραδινή γαλήνη της άπνοιας, το γουργουρητό της ψαρόβαρκας που περνά
ανοιχτά από τα τείχη και σε νανουρίζει από το ανοιχτό παράθυρο. Είναι ο μαύρος
χειμωνιάτικος ουρανός που βαρύς απειλεί να πέσει στην πολιτεία από ψηλά από το
βράχο, μα πιο συχνά όμως είναι βαθιά γαλάζιος, μπλε, ένα μπλε αψεγάδιαστο, ένα
βαθύ γαλάζιο από τον Ελύτη και το Αιγαίο του και ας βασιλεύει άλλος ποιητής
εδώ. Δύο βήματα μακριά είναι άλλωστε το Αιγαίο, ενώ από εδώ περνούσε για αιώνες
η Δύση για να πλεύσει στα γαλανά νερά του.
Μα νομίζω τελικά ότι τίποτα από όλα αυτά δεν είναι αληθινά η Μονεμβασία. Η
Μονεμβασία είναι μία αίσθηση και τίποτα άλλο. Μία αίσθηση μόνο που αναλύεται σε
δεκάδες άλλες. Εκείνη η αίσθηση που ξεχειλίζει από μέσα σου όταν αντικρύζεις
όλα τα παραπάνω, καθώς και οι εικόνες που γεννιούνται μπροστά σου και
αναμιγνύουν το φανταστικό με το πραγματικό, εικόνες από τους αιώνες που πέρασαν
από τη ράχη ετούτης της πολιτείας και ας μην ξέρεις πως ήταν κάποτε, ποιά μορφή
είχε. Η αίσθηση της ομορφιάς και της απλότητας, της συμμετρίας και της
δυναμικής. Η αίσθηση μιας απροσδιόριστης γλύκας.
Μα πραγματικά όμως, αν δεν την νοιώθεις αυτήν την αίσθηση δεν έχεις κάτι
άλλο να κάνεις εδώ. Άσε τα βήματά σου να σε οδηγήσουν στην έξοδο. Η φυγή σου
αδημονεί!
Μονεμβασία, Μάιος 2016
Monemvasia, the rock of the eastern Mediterranean Sea.
Μονεμβασία, ο βράχος της ανατολικής Μεσογείου.
...the night-sound of the boat’s engine,
touching your ears through the open window as a sweet lullaby.
...το γουργουρητό της ψαρόβαρκας που περνά ανοιχτά από τα τείχη
και σε νανουρίζει από το ανοιχτό παράθυρο.
...come close to Saint Nicolas' church and touch the masonry,
the wind, the rain, and the sun made it tufa-like.
Πλησίασε επισκέπτη και χάιδεψε το επίχρισμα του ναού,
πώρινο το έκανε ο άνεμος, η βροχή και ο ήλιος.
...the sea-walls, on which you can walk their entire length.
...τα νότια τείχη, εκείνα της θάλασσας,
όπου τα περπατάς από τη μία άκρη στην άλλη...
...it is the covered passages...
...είναι οι καμάρες, οι δρομικές...
...Our Lady the Chrissafitissa, shinning on its dapia
...η άλλη Παναγιά, η Χρυσαφίτισσα, να λάμπει στη ντάπια της
...stay, stay and turn around, and catch the view.
Αλλά πριν διαβείς την πύλη, κοίτα κάτω.
...it is the evening serenity of the winds’ absence...
Είναι η βραδινή γαλήνη της άπνοιας...
...it is the zig-zag cobbled streets...
...είναι τα φιδωτά καλντερίμια...
...it is also the people, who came and gone as the swallows do...
...είναι οι άνθρωποι που ήρθαν και πάλι έφυγαν σαν τα χελιδόνια...
It is the lost part of Greece...
Είναι η χαμένη Ελλάδα...
...the sea-walls... eavesdropping the waves on the rocky coast...
...να αφουγκράζεσαι τη φούσκα από τη νοτιαδούρα
να σκάει νωχελικά στα βράχια κάτω από την ανθρώπινη κατασκευή...
once again... it is the evening serenity...
...είναι και πάλι η βραδυνή γαλήνη...
...we truly saw such one in Venice… they are named campana...
...α να μία από εκείνες που είδαμε και στη Βενετία, campana τη λένε...
It is the feeling, crossing the covered passage of the gate...
Είναι η πρώτη αίσθηση μόλις διαβείς το διαβατικό, τη δρομική, της πύλης...
...upper town is guarded by Saint Sophia...
...στην Άνω Πόλη, τον ερειπιώνα που φυλάει η Αγία Σοφία...
on the sea-walls
στα θαλάσσια τείχη
...it is the Byzantine roof-tiles...
...είναι τα βυζαντινά κεραμίδια...
...it is the central cobbled street...
...είναι το κεντρικό καλντερίμι...
...it is the fortifications of the upper town, hung above...
...είναι η οχύρωση της Άνω Πόλης, να κρέμεται από πάνω...
...it is the arch-headed doors...
...είναι και τα τοξωτά υπέρθυρα...
abstracting
αφαιρώντας
...also the light-house, guarding and lighting in the dark the wild landscape around.
...είναι ο φάρος..., με τα πέτρινα φουρούσια του σαν χέρια που
σηκώνουν το φως του ψηλά.
night watch
νυχτερινή η εικόνα
...it is also the steps on the upper part of the masonries...
to collect the rain-water from the roof...
...είναι και τα «φρύδια» που παρατηρούμε να εξέχουν ψηλά στις τοιχοποιίες...
cobbled streets, pebbled yards
οι αυλές συχνά βοτσαλωτές
the once powerful Byzantine maritime town
η κάποτε ισχυρή βυζαντινή ναυτική πολιτεία
...blue, this deep blue, the big Greek blue.
...ένα μπλε αψεγάδιαστο, ένα βαθύ γαλάζιο από τον Ελύτη και το Αιγαίο του
και ας βασιλεύει άλλος ποιητής εδώ.
...the mason, Nicolaos Kalogeras, on the inscription...
...είναι ο χτίστης, ο Νικόλαος Καλογεράς, το όνομα σκαλισμένο στην επιγραφή...
...the late Gothic flamboyant of Venetians and Franks… never confuse them.
...τα υστερογοτθικά flamboyant των Βενετών και των Φράγκων,
ποτέ μην τους μπερδεύεις αυτούς μεταξύ τους.
...built in rectangular ground plan, ...this ancient type of building...
...τα μακρυνάρια, η πανάρχαια αυτή μορφή κατοικίας...
...before you cross the door-way, turn around...
...πριν διαβείς το πέρασμα, στρέψε το βλέμμα ένα γύρω...
on the eastern walls
στα ανατολικά τείχη
Our Lady the Cretan, this is the name we like to call this church...
...μα Κρητικιά μας αρέσει να την αποκαλούμε...
...confusing fantasy and reality, images from past centuries...
...και αναμιγνύουν το φανταστικό με το πραγματικό...
...it is the covered passages...
...ακόμα είναι οι δρομικές...
...the walls of the lower town, blocking his way...
...τα τείχη της Κάτω Πόλης που σου φράζουν το δρόμο...
...everything is surrounded by the Archipelagos...
...όλα πλημμυρισμένα από την απεραντοσύνη του Μυρτώου...
once again, night watch
και πάλι, νυχτερινή η εικόνα
Monemvasia is a feeling, nothing else.
Η Μονεμβασία είναι μία αίσθηση και τίποτα άλλο.
It is the feeling of beauty, of simplicity, of symmetry, of momentum.
Η αίσθηση της ομορφιάς και της απλότητας, της συμμετρίας και της δυναμικής.
This is the feeling of the indeterminate sweetness.
Η αίσθηση μιας απροσδιόριστης γλύκας.
