Thursday, June 13, 2019

Meteora, the monastic polity and the “suspended” in the air rock-towers - Μετέωρα, μία μοναστική πολιτεία και ένα μοναδικά επιβλητικό τοπίο


text - images: Babis Pavlopoulos - iconstravel photography
languages: English, Ελληνικά



Meteora, Roussanos monastery inside the imposing landscape of the rock-towers.
Μετέωρα, η μονή Ρουσάνου μέσα στο επιβλητικό τοπίο των πέτρινων πύργων.


Megalo (Great) Meteoro monastery.
Το Μεγάλο Μετέωρο.

Meteora can be considered as one of the most imposing and breathtaking landscapes on the entire planet. This was the place that some monks, already since the 11th Century, chose to settle in order to live closer to God. Perhaps, they were right. These geological tower-like formations seem to have fallen from the sky, remaining for thousand years hung from it. However, we can translate the Greek name Meteora (Meteoro in singular, Meteora in plural) in English language as "the suspended in the air".
Meteora is located in central Greece, at the north edge of the plain of Thessalia. There are two opinions about the creation of this amazing landscape. According to the first, the formations were in existence under the ground and through a process of geological erosion they were stripped. According to the second, the area was a river mouth and the formations are the result of the concentration of the river sediment.


Meteora, the breathtaking landscape.
Μετέωρα, άποψη του εντυπωσιακού τοπίου.

As has been said the first monks settled the rock-towers since the 11th Century.
At the end of the same century or at the start of the 12th Century, the first monastic polity was created after the establishment of the skete (=small monastery) of Doupeani. The main church of this skete, once dedicated to Our Lady, is preserved close to Kastraki settlement, today known as the church of Zoodochos Peghi. It was the centre that monk Neilos concentrated all the eremites who lived on the rocks around.
The first real monastery, which was established in Meteora, was the Megalo Meteoro (Great Meteoro) monastery. It began in the 14th Century. Osios Athanasios the Meteorian, the founder of Megalo Meteoro, was the person who gave to this rock-forest the name Meteora. In the course of the centuries, 24 monasteries, hermitages and sketes were erected on the top of the rocks or inside the cavities of them. If we carefully watch around the landscape we will detect remains and remnants of the abandoned monastic buildings.
Today the monastic polity consists of just 6 monasteries. All the building complexes are particularly bold and impressive constructions. In Meteora, the monastic architecture met the defensive architecture and together they perfected the introverted architecture, which characterizes monasticism.
Actually, even today, that the traditional methods which gave access to the monasteries, as rope ladders, baskets and nets, have been abolished, to reach the gates of the monasteries, except for Saint Stefanos monastery, is not always a piece of cake. Meteora remains a strong opponent even for the modern technology, and simultaneously an ally of tradition. The relatively recent (start of the 20th C), impressive, manmade caved passage, which gave easier access to Megalo Meteoro monastery, argues it.


Kastraki settlement is built at the foot of the rock-towers.
Ο οικισμός Καστράκι είναι χτισμένος στη ρίζα των βράχων. 


The main church of the skete of Doupeani (11th-12th Century), the first attempt for the creation of a monastic polity in Meteora.
Ναός Ζωοδόχου Πηγής (11ος - 12ος αι), καθολικό της σκήτης της Δούπιανης, η πρώτη προσπάθεια για τη δημιουργία οργανωμένης μοναστικής κοινότητας στα Μετέωρα.

Regarding the building arrangement of the complexes, due to the absolutely unique terrain, the typical Orthodox monastic form is difficult to be found, namely, wings forming a geometrical enclosure and the main church built at the centre of the inner yard. Megalo Meteoro, Varlaam monastery, Agia Triada monastery and Saint Stefanos monastery were built on the top of rock-towers which appear the form of wide plateaus, so as these complexes follow an arrangement closer to the typical, with wings, positioned as external enclosure. At Roussanos monastery and Saint Nicolaos Anapafsas monastery the arrangement is completely different. These are three-storey tower-like complexes and the internal spaces are arranged in levels and not around an inner yard. So, the main churches in both complexes are incorporated into this compact arrangement and not as lone-standing buildings. Both complexes give the impression that their masonries are the continuity of the Meteorian rock-towers, on which they were built.


Roussanos monastery, a compact, tower-like structure.
Μονή Ρουσάνου, μία συμπαγής πυργόμορφη κατασκευή.

One of the most interesting constructions in Meteora are the towers of vrysonion. These are projected towers from the external masonries of the monasteries, built as hanging structures on the cliffs. Monks used them, except for defense, to place at the upper level the mechanism of the pulley (vrysonion), which pulled up a basket or a net. Mainly through this process, the communication with the outside area was possible.
Megalo Meteoro is the oldest and bigger monastery in Meteora. It was established in 1340 by Osios Athanasios the Meteorian. The rock-tower on which it was built was known as the “wide rock”. The main church was built in the Athonian (Holy Mountain) architectural style, as a cross in square with a wide narthex. It is dated in 1545, incorporating the older one as its sanctuary. The Trapeza of the monastery, the building for the monks’ meals, is also dated in the same period. The Trapeza and the kitchen are both typical structures for monastic architecture. The hospital of the monastery is also preserved and is one of the two which have survived into monasteries in Greece. Originally, only the vrisonion tower gave access to the internal space of the monastery.


View of Roussanos monastery from the foot of the rock-tower.
Άποψη της μονής Ρουσάνου από τη ρίζα του ορθόλιθου.

Varlaam monastery was established in the 16th Century, but in fact, the name came from the eremite Varlaam, who lived on the rock during the 14th Century. The main church is dated in 1541 and was built on the same site of the older church of eremite Varlaam. The today church was built in two-column, cross in square style, with narthex. In Varlaam monastery the second surviving hospital can be found. The visitor can enter to the inner yard via a bridge built above a great cliff and through a vaulted passage.
Saint Triada (Holy Trinity) monastery is considered that was established in 1438, but there are mentions for it since 1362. The main church, according to an inscription, was built in 1475-1476. It belongs to the two-column, cross in square, with wide narthex style. Perhaps this is the monastery with the most difficult access, due to the very steep path and to 145 steps, carved on the rocky ground that the visitor has to walk on.


Meteora, view of the geological formations.
Μετέωρα, μερική άποψη του τοπίου. 

Saint Stefanos monastery was established in the 14th Century, but we found it as a real building complex in the 15th and 16th Centuries. The site was settled since the 12th Century. We can find two main churches, the old one, dated in 1545 and built upon an older church and the newer, dated in 1798. The old one was built as small, barrel vaulted church. The newer was built in three-apse, cross in square, with narthex style. The today form of the monastery was completed in the 18th and 19th Century, when the last wings were added. The monastery has the easier access.
Roussanos monastery was established in 1529, but the today form belongs at the middle of the 16th Century. The main church was built in Athonian style, in 1545. Originally, the only access was a rope ladder, but since the end of the 19th Century a staircase, completed with bridges, give an easier one. The site was settled since the 14th Century. The monastery is a compact, three-level, tower-like construction.
Saint Nicolaos Anapafsas monastery was established around 1500, but eremites settled the site since the 14th Century. The small chapel inside the monastery, dedicated to Saint Antonios, belongs to this period. The main church was built at the start of the 16th Century. This is a small one-room church, with wide narthex. The entire construction is very similar to Roussanos monastery.


Megalo Meteoro monastery, the oldest surviving monastery of the polity. The cave passage which gives easier access, since the start of 20th Century, is discerned.
Μεγάλο Μετέωρο, η παλαιότερη σωζόμενη μονή της μοναστικής πολιτείας. Διακρίνεται το σπηλαιώδες πέρασμα που έδωσε ευκολότερη πρόσβαση στο συγκρότημα από τις αρχές του 20ου αιώνα.

Except for these 6 monasteries, the visitor can look for the abandoned monasteries of Saint Nicolaos Mpantovas or Kofinas and the monastery of Hypapanti, both small complexes, built in cavities of the rocks, in the 14th Century. Some other abandoned sketes or monasteries that the visitor can detect are the Saint Georgios Mandilas monastery (14th C), the skete of Agios Antonios, the remnants of the walls of Agia Moni and the monastery of Agion Pnevma (=Holy Spirit) or Taxiarches monastery. Of course, we have to know that the access to the most of them is impossible, but they can be seen as we wander between these unique geological formations.


Agia Triada monastery.
Μονή Αγίας Τριάδας.

However, Meteora houses not only the monastic community. The area also houses a very rear species of vulture, the Egyptian Vulture (Neophron Percnopterus). It is the smallest of the four European species of vultures and classed as endangered. It occurs on the Meteorian rocks every summer season. The rest of the year it migrates to Africa. In fact, this bird is one of the symbols of Meteora. In the 80s around 200-250 pairs were nesting in Greece, most of them in Meteora. Today, the population has been reduced and just 20 pairs are still nesting in the entire country. The main reason is the illegal use of poisoned baits. But, during a sunny afternoon if someone rise his eyes to the Meteorian sky can still watch these beautiful and so useful birds flying.

Since 1988, Meteora, the landscape and the monasteries are included on the UNESCO World Heritage Site list.


View of Varlaam monastery after the storm.
Μερική άποψη της μονής Βαρλαάμ μετά την καταιγίδα.



Restoration works on the roof of Varlaam monastery.
Εργασίες αποκατάστασης στη στέγη της μονής Βαρλαάμ.


The tower-like Saint Nicolaos Anapafsas monastery.
Η πυργόμορφη μονή Αγίου Νικολάου Αναπαυσά.


Roussanos and Saint Nicolaos Anapafsas monasteries.
Μονές Ρουσάνου και Αγίου Νικολάου Αναπαυσά.


Saint Stefanos monastery, on the background the plain of Thessalia and Peneios river.
Μονή Αγίου Στεφάνου, στο βάθος ο θεσσαλικός κάμπος και Πηνειός ποταμός.


Agia Triada monastery, on the background the mountain range of Pindos.
Μονή Αγίας Τριάδας, στο βάθος η οροσειρά της Πίνδου.


View of the geological formations.
Άποψη των γεωλογικών σχηματισμών.


Total view of Varlaam monastery.
Άποψη της μονής Βαρλαάμ.


Megalo (Great Meteoro) monastery
Μονή Μεγάλου Μετέωρου

Σε ένα από τα πιο επιβλητικά τοπία του πλανήτη, θα συναντήσουμε τη δεύτερη σημαντικότερη μοναστική πολιτεία του ελλαδικού χώρου, μετά το Άγιον Όρος. Πρόκειται για τη μοναστική κοινότητα των Μετεώρων, των απίθανων αυτών γεωλογικών σχηματισμών, στο νομό Τρικάλων. Υπάρχουν δύο θεωρίες σχετικά με την δημιουργία του μοναδικού αυτού τοπίου. Σύμφωνα με την πρώτη θεωρία, πρόκειται για διαβρωσιγενείς σχηματισμούς, δηλαδή αμμοαργιλώδη και ψαμμιτικά πετρώματα με προεξάρχοντα κροκαλοπαγή, τα οποία απογυμνώθηκαν λόγω διάβρωσης ως τεράστιοι πύργοι. Σύμφωνα όμως με τη δεύτερη θεωρία, πρόκειται για δελτοειδή κώνο ποταμού, όπου εξαιτίας ανοδικών κινήσεων της περιοχής, οι φερτές ύλες του δέλτα συγκολήθηκαν, για να κατατμηθούν στη συνέχεια, δημιουργώντας τους σημερινούς σχηματισμούς.


Roussanos monastery, on the background the remnants of Saint Monastery’s walls.
Μονή Ρουσσάνου, στο βάθος τα ερείπια των τειχών της Αγίας Μονής.


The Vrysonion tower of Roussanos monastery.
Μονή Ρουσσάνου, ο πύργος βρυζονίου.

Οι πρώτοι αναχωρητές φαίνεται ότι ανέβηκαν στις κοιλότητες των βράχων ήδη από τον 11ο αιώνα. Στα τέλη του ιδίου αιώνα ή στις αρχές του επόμενου συγκροτείται η πρώτη ασκητική πολιτεία σε υποτυπώδες στάδιο με την ίδρυση της σκήτης της Δούπιανης ή των Σταγών, όπου ο μοναχός Νείλος συγκέντρωσε τους ασκητές που ζούσαν διάσπαρτοι στους βράχους. Ο ναός της σκήτης, αφιερωμένος αρχικά στην Θεοτόκο, σώζεται ως τις ημέρες μας ως Ζωοδόχος  Πηγή κοντά στο Καστράκι, διατηρώντας τοιχογραφίες των αρχών του 13ου αιώνα.


Saint Nicolaos Anapafsas monastery.
Μονή Αγίου Νικολάου Αναπαυσά.

Όμως. Το πρώτο συστηματικά οργανωμένο μοναστήρι συγκροτήθηκε τον 14ο αιώνα και ήταν το Μεγάλο Μετέωρο. Ιδρύθηκε από τον Όσιο Αθανάσιο τον Mετεωρίτη, ο οποίος ήταν ο πρώτος που έδωσε στο πέτρινο δάσος τον χαρακτηρισμό «Μετέωρα». Εικοσιτέσσερα  μοναστήρια και πολυάριθμα ασκηταριά και μονύδρια δημιουργήθηκαν έκτοτε, διάσπαρτα στις κορυφές των πέτρινων πύργων και στις κοιλότητες αυτών.
Από αυτά έχουν επιβιώσει μόλις έξι, τα οποία συγκροτούν τη σημερινή μοναστική πολιτεία, ενώ τα ερείπια που έχουν απομείνει στους γύρω βράχους μαρτυρούν την ιστορική πορεία της περιοχής. Όλα τα σωζόμενα συγκροτήματα αποτελούν ιδιαίτερα τολμηρές αρχιτεκτονικές συνθέσεις, έτσι ώστε η αμυντική αρχιτεκτονική παράλληλα με τη μοναστηριακή της εσωστρέφειας να βρίσκουν στα Μετέωρα την πραγματική τους έννοια. Ακόμα και σήμερα που έχουν καταργηθεί οι πατροπαράδοτες μέθοδοι με τις ανεμόσκαλες, το καλάθι και το δίχτυ μέσω «χυμένων» στο γκρεμό πύργων βριζονίου (η ονομασία του μηχανισμού με τις τροχαλίες) η πρόσβαση στα μοναστήρια, εκτός από εκείνο του Αγίου Στεφάνου, δεν είναι πάντα μία εύκολη υπόθεση. Εντυπωσιακή είναι η σκαμμένη στο βράχο στοά που επιτρέπει την ανάβαση στο Μεγάλο Μετέωρο, καθώς και ο γκρεμός κάτω από τη γέφυρα της μονής Βαρλαάμ. Όσον αφορά την κτηριακή τους συγκρότηση, το Μεγάλο Μετέωρο, η μονή Βαρλαάμ, η μονή Αγίας Τριάδας και εκείνη του Αγίου Στεφάνου είναι χτισμένες σε κορυφές «πλατύλιθων», με αποτέλεσμα την ύπαρξη χώρου, έστω στενού που επιτρέπει μία σχετική κανονικότητα στη διάταξη των κτισμάτων με το σχηματισμό περιβόλου. Αντίθετα, η διάταξη αλλάζει στις μονές Ρουσάνου και Αγίου Νικολάου Αναπαυσά, καθώς έχουμε να κάνουμε με τριώροφα, συμπαγή πυργοειδή συγκροτήματα, όπου οι χώροι διατάσσονται σε επίπεδα. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα καθολικά τους είναι ενσωματωμένα στους υπόλοιπους χώρους, ενώ εκείνου της μονής Ρουσάνου δεν έχει ούτε το σωστό προσανατολισμό. Εντυπωσιακό δε, είναι το στοιχείο ότι και τα δύο συγκροτήματα δίνουν την εντύπωση ότι οι τοιχοποιίες τους είναι φυσική συνέχεια των βράχων στους οποίους θεμελιώθηκαν.


Megalo Meteoro monastery, partial view. The vrisonion with the old net is discerned.
Μερική άποψη του Μεγάλου Μετέωρου. Διακρίνεται ο μηχανισμός του βριζονίου και το δίχτυ τα οποία επέτρεπαν την ανάβαση στο μοναστήρι.


Roussanos monastery, an imposing view.
Εντυπωσιακή άποψη της μονής Ρουσσάνου.

Το Μεγάλο Μετέωρο είναι η παλαιότερη σε λειτουργία, αλλά και η μεγαλύτερη μονή των Μετεώρων. Ιδρύθηκε το 1340 από τον Όσιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη στην κορυφή του βράχου που ονομαζόταν «πλατύς λίθος». Το καθολικό χρονολογείται στο 1545 και ενσωμάτωσε το παλαιότερο καθολικό ως ιερό βήμα. Αρχιτεκτονικά ακολουθεί τον Αθωνικό τύπο, οποίος υιοθετήθηκε στα Μετέωρα από την εποχή αυτή, δηλαδή εγγεγραμμένο τετράγωνο με ευρύχωρη λιτή (εσωνάρθηκα). Στην ίδια περίοδο ανήκει και η Τράπεζα της μονής. Ακόμα σώζεται το νοσοκομείο, ένα από δύο που σώζονται σε μοναστηριακά συγκροτήματα, καθώς και η Εστία (μαγειρείο). Τόσο η Τράπεζα όσο και η Εστία αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων κατασκευών. Η πρόσβαση στη μονή επιτρεπόταν μόνο μέσω του πύργου από τον οποίο κατέβαινε το δίχτυ. Η σημερινή σπηλαιώδης είσοδος κατασκευάστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα.


Cavity on a rock-tower, once inhabited by eremites.
Ασκηταριό σε κοίλωμα ορθόλιθου.

Η μονή Βαρλαάμ ιδρύθηκε τον 16ο αιώνα, αλλά το όνομα προέρχεται από τον αναχωρητή Βαρλαάμ που έζησε στον βράχο κατά τον 14ο αιώνα. Το σημερινό καθολικό χρονολογείται το 1541 και αποτελεί ναό δικιόνιο, σταυροειδή εγγεγραμμένο, με λιτή. Στο ίδιο έτος χρονολογείται και ο πύργος της μονής. Επίσης, εδώ σώζεται το έταιρο από τα δύο σωζόμενα μοναστηριακά νοσοκομεία. Στην αυλή του συγκροτήματος ο επισκέπτης εισέρχεται μέσω καμαροσκέπαστου διαβατικού, αφού πρώτα έχει περάσει από γέφυρα κτισμένη πάνω από εντυπωσιακό βάραθρο ανάμεσα στους βράχους.
Η μονή Αγίας Τριάδας θεωρείται ίδρυμα του 1438, αλλά μαρτυρείται στις πηγές ήδη από το 1362. Το καθολικό, βάσει επιγραφής, χτίστηκε το 1475-76 και πρόκειται για ναό δικιόνιο, εγγεγραμμένο τετράγωνο και ευρύχωρη λιτή. Είναι πιθανώς η μονή με τη μεγαλύτερη δυσκολία πρόσβασης αφού το κατηφορικό μονοπάτι από το δρόμο ως τη ρίζα του βράχου που η μονή είναι θεμελιωμένη, το διαδέχεται ένα ανηφορικό με 145 σκαλοπάτια λαξευμένα στο βράχο.


Saint Monastery, the remains of the enclosure.
Αγία Μονή, τα ερείπια του εξωτερικού περιβόλου.



Meteora, representative rock-towers.
Μετέωρα, εντυπωσιακοί γεωλογικοί σχηματισμοί.

Η μονή Αγίου Στεφάνου ιδρύθηκε τον 14ο αιώνα, αλλά ως οργανωμένο κτηριακό συγκρότημα εμφανίζεται τον 15ο και 16ο αιώνα. Ο βράχος βέβαια είχε κατοικηθεί από τον 12ο αιώνα. Η μονή διαθέτει δύο καθολικά, το παλαιότερο του 1545, ένας μικρός δρομικός ναός με λιτή και το νεότερο του 1798, το οποίο ακολουθεί τον Αθωνικό τύπο. Οι τελευταίες πτέρυγες του συγκροτήματος χτίστηκαν τον 18ο και 19ο αιώνα, οι οποίες συμπλήρωσαν τη σημερινή μορφή του μοναστηριού. Είναι η μονή με την ευκολότερη πρόσβαση.
Η μονή Ρουσάνου αποτελεί ίδρυμα του 1529, αλλά η σημερινή της μορφή ανήκει μάλλον στα μέσα του 16ου αιώνα. Πρόκειται για πυργοειδή μεγακατασκευή τριών επιπέδων. Το ενσωματωμένο στο υπόλοιπο συμπαγές συγκρότημα καθολικό χρονολογείται το 1545, ένας αθωνικού τύπου ναός. Αρχικά η πρόσβαση στη μονή γινόταν μόνο μέσω ανεμόσκαλας, αλλά από το τέλος του 19ου αιώνα υπάρχει χτιστή σκάλα που συμπληρώνεται από δύο γέφυρες.
Οι πρώτη αναχωρητές ανέβηκαν στο βράχο που χτίστηκε αργότερα η μονή Αγίου Νικολάου Αναπαυσά τον 14ο αιώνα, αλλά το μοναστήρι ιδρύθηκε περίπου το 1500. Το σημερινό καθολικό χτίστηκε στις αρχές του 16ου αιώνα και είναι ένας μικρός μονόχωρος ναός με ευρύχωρη λιτή. Όμως το μικρό παρεκκλήσιο του Αγίου Αντωνίου ανήκει στην πρώιμη φάση του 14ου αιώνα. Η μονή αποτελεί μία συμπαγή οχυρή κατασκευή, η οποία εμφανίζεται ως φυσική καθ’ ύψος προέκταση του βράχου.


Detail of a hermitage. The eremites had not an easy life inside the cavities.
Λεπτομέρεια ασκηταριού. Η ζωή των ερημιτών ήταν προφανώς δύσκολη.

Πέρα όμως από τις 6 εν λειτουργία μονές, ο επισκέπτης μπορεί να αναζητήσει και τις εγκαταλειμμένες μονές του Αγίου Νικολάου Μπάντοβα ή Κοφινά, της Υπαπαντής και του Αγίου Γεωργίου Μανδηλά, ιδρύματα του 14ου αιώνα και χτισμένα όλα σε κοιλότητες των σχηματισμών. Ακόμα τα εντυπωσιακά, επίσης εγκαταλειμμένα, ασκηταριά του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, του Αγίου Αντωνίου και τα υπολείμματα των τειχών της Αγίας Μονής στην κορυφή ορθόλιθου. Τέλος, τα ερείπια της μονής Αγίου Πνεύματος ή μονής των Ταξιαρχών. Φυσικά η πρόσβαση στις παραπάνω ερειπωμένες θέσεις είναι συνήθως αδύνατη, αλλά κάποιες είναι ορατές από συγκεκριμένα σημεία της διαδρομής που περνά μέσα από τους μοναδικούς αυτούς γεωλογικούς σχηματισμούς.  


Varlaam monastery
Μονή Βαρλαάμ


Saint Nicolas Anapafsas monastery
Μονή Αγίου Νικολάου Αναπαυσά

Όμως, στα Μετέωρα πέρα από την πολύ σημαντική αυτή μοναστική πολιτεία, θα συναντήσουμε και ένα από τα σπανιότερα ήδη γύπα, τον Ασπροπάρη ή Αιγυπτιακό γύπα (Neophron Percnopterus). Ο ασπροπάρης αποτελεί ένα από τα σύμβολα της περιοχής. Είναι ο μικρότερος από τους τέσσερις ευρωπαϊκούς γύπες, ενώ έχει χαρακτηριστεί ως κρισίμως κινδυνεύον είδος. Το είδος διαβιεί στους βράχους, όπου και φωλιάζει, κατά την καλοκαιρινή περίοδο, καθώς το φθινόπωρο μεταναστεύει στην Αφρική. Στη δεκαετία του 1980, περίπου 200-250 ζευγάρια φώλιαζαν στην Ελλάδα, το μεγαλύτερο ποσοστό στα Μετέωρα, ενώ σήμερα έχουν απομείνει μόνο 20. Η κυριότερη απειλή είναι τα παράνομα δηλητηριασμένα δολώματα. Η εικόνα τους καθώς πετούν πάνω από τους βράχους ένα ηλιόλουστο απόγευμα σίγουρα ενισχύει την εμπειρία της επίσκεψης στο μοναδικά εντυπωσιακό τοπίο των Μετεώρων.


Egyptian Vulture in Meteora, symbol of the area. Only 20 pairs are still nesting in the entire country.
Ασπροπάρης στα Μετεώρα, σύμβολο της περιοχής. Μόνο 20 περίπου ζευγάρια φωλιάζουν πιά σε ολόκληρη τη χώρα.


Egyptian Vulture flies on the sky above Meteora.
Ασπροπάρης πετά πάνω από τα Μετέωρα.

Τα Μετέωρα, από το 1988, τόσο το τοπίο όσο και τα μοναστήρια, έχουν ενταχθεί στον κατάλογο των μνημείων της «Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς» της UNESCO.